“Katılım bankacılığının İslami modellerle ortaya koyduğu alternatifler değerlendirmelidir”

Konya Ticaret Odası (KTO) Başkanı Selçuk Öztürk Bey ile iş dünyasında İslami finans konulu röportaj gerçekleştirdik.

Kendinizden, iş hayatınızdan ve Konya Ticaret Odası ile tanışma hikâyenizden bahseder misiniz?

1967 yılında dünyaya geldim. İlkokulu İstanbul ve Malatya’da, ortaokulu Elazığ ve Konya’da tamamladım. Liseyi Konya Gazi Lisesi’nde bitirdim. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Makine Mühendisliği Bölümü’nden 1988 yılında mezun oldum. 1988-1992 yılları arasında mekanik tesisat sektöründe önce İstanbul’da ardından Konya’da özel bir firmalarda makine mühendisi olarak görev yaptıktan sonra 1992 yılında makine tesisat taahhüt sektöründe faaliyet gösteren KAYI-TES şirketini kurdum. Halen aynı şirketin yönetim kurulu başkanlığı görevini yürütmekteyim. Konya Ticaret Odası ile tanışma hikâyem kurmuş olduğum şirket ile Odaya üye olmamla başlar. Öğrencilik, iş hayatım ve Oda üyeliğim de ortak düşüncem; şehrime, ülkeme ve inandığım değerlere en iyi şekilde hizmet etmektir. Bu düşünce ile sivil toplum kuruluşlarında aktif olarak görev aldım. 1993 yılında MÜSİAD Konya Şubesi’nin kurucu üyeleri arasında yer aldım. 2005–2009 yılları arasında kuruluşunda görev aldığım MÜSİAD Konya Şubesi Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürüttüm. 29 Nisan 2011 tarihinden itibaren de Konya Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanlığı’na devam etmekteyim. Bununla birlikte Türkiye’deki tüm odaların çatı kuruluşu olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu Başkan yardımcılığı görevini de yürütmekteyim.

Aynı zamanda Konya Ticaret Odası Eğitim ve Sağlık Vakfı Yönetim Kurulu Başkanlığı ve Konya Ticaret Odası Karatay Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanlığı görevlerim ile de şehrimiz ve ülkemizin geleceği için beşeri sermayemize hizmet etmeye çalışıyorum.

Sizce İslami değerlerimize uygun bir ekonomi modeli inşa etmek mümkün mü? Bu konuda neler söylemek istersiniz?

Bizler, İslam’ı din kabul etmiş, Hz. Peygamberin bildirdiği bütün emir ve yasaklara kalpten iman etmiş bir ümmet olarak, hayatımızı da bu kurallar doğrultusunda yaşamakla mükellefiz diye düşünüyoruz. Gerek şahsi işlerimizde gerekse hayatımızı idame ettirecek şekilde iaşelerimizi kazandığımız iş dünyamızda mümkün olduğu nispette bu çerçevede kalmak durumundayız.

Tam da bu noktada, günümüz faize dayalı finans sisteminin aksine, İslam’ın çizdiği çerçevede şekillenecek bir sistem ihtiyacı kendisini çok fazla hissettirmektedir. Geleneksel finans modellerinin yetersiz kaldığı, ülkeleri ve ekonomi altyapısını sıkıntıya soktuğu bu dönemde alternatif ekonomi modeli olarak İslam Ekonomisinin tüm dünya genelinde dikkat çektiğini biliyoruz ve aldığı payın dünya ekonomisinde de hızlıca yükseleceğini düşünüyoruz.

Faizle mücadele kapsamında Konya Ticaret Odası neler yapıyor? Bu anlamda KOBİ’lerden ve katılım bankalarından beklentileriniz neler?

Önceki cevapta aslında konuya bakış açımızı ifade ettim. Ancak kurumsal anlamda değerlendirmek istersek konuyu, Konya Ticaret Odası’nın yapabileceklerinin çok kısıtlı olduğu görülecektir. Bununla birlikte; Odamız öncülüğünde kurulan KTO Karatay Üniversitesi’nde “İslam Ekonomi ve Finans” ismiyle bir bölüm kurmamız bile, faizle mücadele kapsamında neler yaptığımızı, konuyu hangi derecede önemsediğimizi ortaya koyan bir gösterge olarak yeter de artar diye düşünmekteyiz.

Katılım bankalarından başlıca beklentimiz ve bizce en önemli olanı; alternatif finans modelleri oluşturmaları ve murabahadan ziyade müşareke başta olmak üzere her iki tarafın da sermayede ortak yer aldıkları sistemler üzerine yönelmeleri olacaktır.

Türkiye, katılım bankacılığı sisteminin gelişmesi anlamında önemli adımlar attı. Küresel katılım bankacılığı hacmi büyüdü. Bu yüksek büyümenin istikrarlı sürdürülmesi için neler yapılmalı? İş dünyasına ne gibi sorumluluklar düşüyor?

İslami Bankacılık olarak da ifade edilen katılım bankacılığı sadece Türkiye’de değil tüm dünya finans sektöründe son yıllardaki ciddi parlayış göstermiştir. Son verilere göre hatta Türkiye’nin de içinde bulunduğu 6 pazarda İslami banka aktiflerinin 1,8 trilyon dolara ulaşacağı tahmin edilmekte. Halihazırda ülkemizdeki katılım bankacılığı payının yüzde 5-6’lar seviyesinde olduğunu görmekle birlikte, 2023’te yüzde 15’lere çıkmasını da bekliyoruz.

Hal böyle olunca, devletimiz başta olmak üzere finans sektörünün üzerindeki yüklerin ağırlığı da değişmektedir. Dünyanın ekonomik sıkıntılarla, ticaret savaşları ile karşı karşıya bir dönemde, iş âlemi finansa erişim noktasında katılım bankaları tarafından sunulan hizmetleri mutlaka değerlendirmeye almalı, ayrıca kendi iç muhasebe sistemlerinde de tecrübeli ve nitelikli finans personeli ile çalışarak finansal adımlarını sağlam atmalıdırlar.

Konya Ticaret Odası Karatay Üniversitesi bünyesinde kurulan “İslam Ekonomisi ve Finans” bölümü bulunuyor. KTO Karatay Üniversitesi ve KTO olarak çok başarılı bir adım. Bu konuda neler söylemek istersiniz?

Dünyada ve ülkemizde son yıllarda ihtiyaç duyulan ve alternatifi olmayan bir bölümü ülkemize ve şehrimize kazandırmıştık. İslam Ekonomisi ve Finans alanında disiplinler arası bir yaklaşımla 4 yıldır lisans eğitimi veriyor, ulusal ve uluslararası çalışmalarda yer alabilecek yetişmiş insan potansiyelini oluşturuyoruz. Katılım bankacılığı konusunda uzmanlaşmış personel ihtiyacı, son dönemde ülkemiz iş dünyası için büyük gereklilik haline gelmiştir. Bu kapsamda üniversitemizde ülkemizin de bu alanda ihtiyaç duyduğu nitelikli, çok boyutlu problemlere karşı sürdürülebilir çözümler üretebilecek ve yeni modeller geliştirebilecek uzmanlar yetiştiriyoruz.

Ülkemizin 2023 politikaları çerçevesinde yapılan çalışmalar, atılım politikaları, dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasında yer alma gibi hedefleri de dikkate alındığında, payının 2023’te yüzde 15’e çıkacağı öngörülen İslam ekonomisi ve finans pazarında, üniversitemizin İslam Ekonomisi ve Finans Bölümü’nün daha da önem kazanacağını tahmin ediyoruz.

Konya Ticaret Odası olarak faizsiz finans ile ilgili projeleriniz ya da hedefleriniz bulunuyor mu?

Yasal mevzuat gereği, Konya Ticaret Odası da dahil olmak üzere hiçbir Oda/Borsanın finansman modeli ortaya koyamayacağını başta ifade etmek gerekir. Fakat bütün bu durumlara rağmen Konya Ticaret Odası olarak Türkiye’de “İslam Ekonomisi ve Finans” alanında en önemli çalışmaları yapmış bir oda olduğumuzu da belirtmekte fayda vardır.

İlki 1996 yılında düzenlenen ve tam 19 yıl sonra 2015 yılında ikincisini düzenlediğimiz “İslam Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi”, alanında en büyük çalışmalardan birisi olmuş, akademisyenler, öğrenciler ve iş alemi temsilcileri başta olmak üzere İslam Ekonomisi ile ilgilenen herkese referans kaynağı olarak gösterilmiştir. Bu kongrelerde yer alan faizsiz finans, katılım bankacılığı vb. konular, konunu uzmanları ile uzun uzun müzakere edilmiş, halkımızın soru ve sorunlarına cevaplar aranmış, nihayetinde de kapsamlı bir bildiri kitabı ile muhataplarına çözüm önerileri sunmuştur.

 “İslam Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi” uluslararası bir kongre hüviyetinde olup, 2020 yılında bu kongrenin 3.sünü düzenlemeyi planlıyoruz. Üniversitemiz uhdesinde ve “İslam Ekonomisi ve Finans” bölümü öncülüğünde gerçekleştireceğimiz bu kongrenin; faizsiz finans, katılım bankacılığı gibi konularda ülkemiz başta olmak üzere İslami Bankacılık alanında tüm dünyaya seslenecek kararlar alacağını ve güncel sorulara cevaplar bulacağını ümit ediyoruz.

Sizce katılım bankalarının 2023 hedefleri arasında yer alan yüzde 15 pazar payı hedefine ulaşabilir mi? İş dünyasının bu konudaki önemi ve görevleri nedir?

Önceki sorularda rakamsal ifadelerle sınırlarını belirttiğimiz katılım bankacılığı/faizsiz finans sistemindeki yükseliş trendini hiç kimse artık küçük görmemektedir. Bu ivme sadece ülkemizde değil tüm dünyada böyledir. 2023 hedefleri, devletimiz tarafından ortaya konmuş, çizgileri çizilmiş, dönemsel planları ve uygulama sahası belirlenmiş hedeflerdir. Bu hedefler doğrultusunda kamu bankalarının katılım bankacılığı sistemine dahil olmuş, artık faizsiz finans yapısı, her yerde daha rahat ulaşılabilir hale gelmiştir.

İş dünyası bu sistemin içeriklerini iyi incelemeli, ekonomik zorluklarla mücadele içerisinde bulunduğu günümüz finans piyasasında katılım bankacılığının İslami modellerle ortaya koyduğu alternatifleri değerlendirmelidir.

Yüzde 15 pazar payı hedefi ilk aşamada yüksek görünmekle birlikte, sistemdeki bankaların ortaya koyacakları performans, alternatif finans modelleri, iş âlemine hitap eden makul teklifler ile birlikte rakamın ulaşılabilir olduğunu düşünmekteyiz. Ve hatta böyle bir hedefe yardımcı olması amacıyla, sistemin beşerî sermayesine katkı sağlayacak bölümümüzü de üniversitemiz bünyesinde açtık.

Son olarak; Türkiye’de faizsiz finansa olan ilgi gitgide artıyor. Bu durumda faizsiz finansla ilgilenen gençlere tavsiyeleriniz nelerdir?

Son yıllarda sürekli dile getirdiğimiz konulardan birisi de ekonomi teorilerinin yetersiz kaldığı ve bunalımlara sebep olduğu günümüzde, İslam ekonomisinin bu boşluğu doldurarak, değerlerimize ait bir ekonomi modeli olarak karşımıza çıktığıdır. İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri ve birçok Avrupa ülkesi, bugün İslam ekonomisi ve finans anlayışını mercek altına alarak çalışma grupları oluşturmakta ve bu sistemi ayrıntılı olarak incelemektedir. Genelden özele indiğimizde ise Türkiye’de de durumun aynı olduğu, her geçen gün ilginin arttığı aşikardır.

Beşerî sermaye noktasında en fazla ihtiyaç duyulacak alanlardan birisi olan “İslam Ekonomisi ve Finans” bölümündeki gençlerimizi, ihtiyacı hissedilen sahada yetişmek üzere tercihte bulundukları için tebrik ediyoruz. Katılım bankacılığının uzmanlaşmış personele ihtiyacı var ve biz bu noktada öğrencilerimizi sahada yetiştirerek vatana, millete ve ailesine hayırlı bir evlat olmaları için elimizden geleni yapıyoruz.

Son noktada öğrencilerimize düşen; azimli olmak ve üniversitemizin her türlü imkanını da kullanarak çok çalışmaktır. Gençler, geleceğimizin teminatıdır.

Katılım Analiz | Katılım Finans Haber-Analiz Portalı olarak, Konya Ticaret Odası (KTO) Başkanı Selçuk Öztürk Bey’e çok teşekkür ederiz.