Depozito Yönetim Sistemi’nde iadeler Emlak Katılım aracılığıyla ödenecek
Türkiye’de sıfır atık hedefine ulaşmada en kritik dönemeçlerden olan depozito iade sistemine geçiş çalışmalarında sona gelindi.
Cam, plastik ve metal ambalajlı su, kola, meyve suyu, bira türü içecekler için büfe, bakkal, marketlerde 25 kuruş depozito ödenecek. Türkiye Emlak Katılım Bankası’nın altyapısı üzerinden e-cüzdan açılarak, vatandaşın geri dönüşüme attığı her bir şişe için 25 kuruş eklenecek. Biriken paralar alışverişlerde kullanılabilecek.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı bünyesinde faaliyet gösteren Türkiye Çevre Ajansı’nın yönetiminde çalışmaları sürdürülen Depozito Yönetim Sistemi’ne (DYS) 1 Ocak 2025 itibarıyla başlanması hedefleniyor.
İlk olarak 1 Ocak 2021 tarihinde geçilmesi öngörülen ancak çeşitli nedenlerle hazırlık süreci sarkan DYS, 100 mililitre ile 3 litre arasında yer alan tek kullanımlık içecek ambalajları için başlayacak.
Türkiye’de bu büyüklükte yıllık 20 milyar adet cam, plastik, alüminyum ambalajlı içecek tüketildiğini belirten bakanlık yetkilileri, bunların toplanmasıyla ekonomiye yıllık 500 milyon Euro kazanç sağlanmasını hedeflediklerini anlattılar.
2025 yılı içinde tüm il ve ilçelerde 5 bin noktada geri alım sistemi kurulacak. Depozito iade makineleri öncelikli olarak belediyeler, millet bahçeleri ve üniversitelere yerleştirilecek.
Sistem, 1 Ocak 2025’ten itibaren işlemeye başlayacak ve depozito iade makineleri 2025 süresince zincir marketler, alışveriş merkezleri, oteller, restoran ve kafeterya gibi alanlara yaygınlaştırılacak.
Depozito iade makinelerinin ithalat edilmesi yerine yerli imkânlarla üretilmesini hedeflenirken, vatandaş iade ettiği her bir şişe, kutu için depozito bedeli, bakanlığa bağlı Türkiye Emlak Katılım Bankası üzerinden açılacak e-cüzdan hesabında toplanacak. Biriken paralar tüm alışverişlerde kullanılabilecek.
Hürriyet’e bilgi veren bir sektör temsilcisi; metal, cam, plastik malzemeden üretilmiş bu ambalajlar için belirlenen 25 kuruşluk depozito bedelinin çok düşük olduğunu, 2021 yılında geçiş planları yapılırken belirlenen bu değerin 1 lira üzerine çıkarılması gerektiğini söyledi.
Aksi halde sistemin zarar edeceğini, katılımın düşük kalacağını ifade eden temsilci, Almanya’da şişelerde geri dönüşüm oranının yüzde 90 seviyesine yükseldiğini anımsattı.
Depozito Yönetim Sistemi Nedir?
Çevreyi kirletebilecek ürünlerin ve ambalajların fiyatına ek bir ücret ekleyerek, bu ürünlerin kontrolsüz bir şekilde çevreye bırakılması yerine, tüketicilerin katılımıyla kontrol altında ve düzenli bir şekilde toplanmasını sağlayan bir sistemdir.
Depozito Yönetim Sistemi, çevreyi kirletebilecek ürünlerin ve ambalajların ücretine, belirli bir depozito bedeli alınarak, bu ürünlerin kontrolsüz bir şekilde çevreye bırakılması yerine, tüketicilerin katılımıyla kontrol altında ve düzenli bir şekilde toplanmasını sağlayan bir sistemdir. Bu amaçla, ambalaj üreticileri tarafından üretilen cam, pet ve alüminyum ambalajlı içeceklerin ambalajlarının üzerinde taklit edilemeyen özel bir barkod sistemi ve Depozito Yönetim Sistemi (DYS) logosu kullanımı zorunlu hale getirilmiştir. Bu süreçte ambalajlar artık DYS logosu olmadan tek kullanımlık olarak üretilmeyecektir ve ambalaj üreticileri, bu sistemdeki ilk adımın sahibi olarak ambalajlarını bu sisteme uygun biçimde üretmekle mükellef hale gelmiştir.
Depozito Yönetim Sistemi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenen ve belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketildikten sonra iade alınması ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayanmaktadır.
Sistemin Amacı Nedir?
Türkiye’de her yıl Zorunlu Depozito Yönetim Sistemi kapsamı dahilinde yaklaşık 20 milyar tek kullanımlık ambalajın geri kazanımı hedeflenmektedir. Bu ambalajların çevresel etkilerini azaltmak ve ekonomiye kazandırmak amacıyla oluşturulan ve Türkiye Çevre Ajansı tarafından yönetilecek olan Depozito Yönetim Sistemi, en başta sürdürülebilirlik olmak üzere hem çevre kirliliğinin önüne geçmeyi hem de ekonomik olarak kayba dönüşen tek kullanımlık ambalaj üretim sistemini yenileyerek ekonomik olarak da katkı sunmayı amaç edinmiştir.
