Katılım Finans ÜrünleriSosyal Finans

Katılım sosyal finans nedir?

Katılım sosyal finans, sosyal finansın amaçlarına benzer biçimde, katılım finans kaynaklarının dinin gayelerine ulaşmak amacıyla yönlendirilmesini ve bu kapsamda etkin kullanımını ifade etmektedir.

Katılım sosyal finansın temel amacı yaşam, nesil, akıl, mal ve dinin korunması olarak özetlenebilecek temel hak ve değerleri korumaktır. Söz konusu temel hak ve değerlerin karşılanmasını müteakiben bireylerin ve toplumun gelişmesine yönelik faaliyetler katılım sosyal finans alanında yürütülmektedir.

Katılım sosyal finans sektörü; Vakıflar (katılım finans esaslarına göre faaliyet gösteren), Zekât, Karz-ı hasen (güzel borç), Katılım esaslı mikrofinans kuruluşlarını kapsamaktadır.

Mevcut durumda, katılım sosyal finans kapsamında değerlendirilebilecek faaliyetler büyük oranda dernek ve vakıflar aracılığıyla icra edilmektedir.

Türkiye’de tarihsel olarak sosyal finans kurumlarına ve bu alandaki uygulamalara ilişkin önemli bir tecrübe ve birikim bulunmakla birlikte, katılım sosyal finans kurumları günümüzde potansiyelinin çok altında bir işlev görmektedir. Türkiye’de geçmiş dönemlerde daha çok yerel düzeyde ve geleneksel yöntemlerle yürütülen sosyal finans faaliyetleri, günümüzde daha merkezî bir şekilde ve büyük ölçüde dernek ve STK’lar tarafından yürütülmektedir.

Öte yandan, günümüz uygulamaları işlem maliyetleri, şeffaflık ve sosyal yardımların doğru insanlara ulaştırıp ulaştırılmadığı gibi konuları öne çıkarmaktadır. Bu çerçevede, başta blokzinciri teknolojisi ve kitle fonlaması yöntemleri olmak üzere, finansal teknolojiler katılım sosyal finans açısından bir dönüm noktası olabilir.

Katılım sosyal finans kurum ve kuruluşlarına özel yasal bir mevzuatın bulunmaması sebebiyle bu kurum ve kuruluşların faaliyetlerine ilişkin çeşitli sorunlar ortaya çıkmaktadır. Bu sorunlardan bazıları aşağıda özetlenmektedir:

  • Mikrofinans ve karz-ı hasen üzerine faaliyet gösteren kuruluşların düzenlendiği herhangi bir yasal mevzuat bulunmadığı için söz konusu kuruluşlar, dernek veya vakıf şeklinde faaliyet göstermektedir. Katılım sosyal finans alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların yaptıkları iş ve işlemlerden dolayı finansal hizmet sağlayan kuruluşlar olarak değerlendirilmeleri, çeşitli hukuki problemlere sebep olmaktadır. Mevcut hukuki boşluk ve belirsizlik durumları sosyal finans kurumlarının teşekkülü açısından bir engel oluşturmaktadır. Belirtilen bu eksiklikler yalnızca katılım sosyal finans kurumları için değil konvansiyonel mikrofinans kurumları için de geçerlidir.

  • Türkiye’de vakıf bünyesinde iktisadi teşekkül kurarak faaliyetlerini sürdüren mikrofinans kuruluşları nakit finansman sağlamakta ve buna karşılık, operasyonel sürdürülebilirlikleri için ek bir fazlalık talep etmektedir. Bu durum, yetkili kurumlar tarafından bankacılık faaliyeti benzeri bir işlem olarak değerlendirilip BSMV yükümlülüğü getirilmiştir.

  • Ticari kuruluşların bünyelerinde karz-ı hasen gibi katılım sosyal finans faaliyetlerini gerçekleştirmeleri cezai işlem ve vergi yükümlülükleriyle karşı karşıya kalmalarına sebep olmaktadır.

  • İktisadi bir teşekkül kurulup karz-ı hasen verilmesi durumunda kurumsal hesaptan başkasına verilen faizsiz borç (karz-ı hasen) çeşitli hukuki yaptırımlara sebep olabilmektedir. Bu yüzden iktisadi teşekkül üzerinden karz-ı hasen verilerek mikrofinans süreçlerinin yürütülmesi, operasyonel yüke ek olarak hukuki riskler de ortaya çıkarabilmektedir.

Kaynak: T.C. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi | Katılım Finans Strateji Belgesi


Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir