AK Parti tarafından hazırlanan katılım finans sektörüne ilişkin kanun teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu.
Teklifin yasalaşması ile Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği kurulması hedefleniyor.
Katılım Finans Kuruluşları Birliği’nin kurulmasını öngören 26 maddelik yasa teklifi Meclis Başkanlığı’na sunuldu.
Teklifle, katılım finans sistemi kurumsal bir yapıya kavuşturularak sürdürülebilir biçimde geliştirilmesi, finansal istikrara katkı sunulması, katılım finans faaliyetinde bulunan kuruluşların faaliyetlerinin ve sundukları hizmetlerin katılım finans esas ve standartlarına uyumunun temin edilmesi ve katılım finans sisteminden hizmet alanların hak ve menfaatlerinin korunması amaçlanıyor.
Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği, katılım finans kuruluşları ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubeleri, katılım finans hizmeti sunması hususunda tabi oldukları kanun veya bu kanun ile yetki veya izin verilen kuruluşlar ile tüm bu kuruluşlara katılım finans alanında danışmanlık, denetim ve derecelendirme hizmeti sunan kurum ve kuruluşlar bu kanun hükümlerine tabi olacak.
Teklifte yer verilen tanımlar ve kısaltmalar;
Ana Ortaklık: Kontrolünde yer alan ortaklıkların finansal tablolarını kendi nezdinde konsolide eden Katılım Finans Kuruluşları Grubunu,
Bağlı Ortaklık: Ana Ortaklığın kontrolü altında faaliyet gösteren ortaklıkları,
Birlik: Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliğini,
Başkan: Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu Başkanını,
Danışma Komitesi: Katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartlarına uygunluğunu sağlamak üzere değerlendirmede bulunmak ve karar almak üzere katılım finans kuruluşu veya bir tüzel kişi nezdinde tesis edilmiş komiteyi,
Karz: Ödünç verenin, bir miktar parayı ya da tüketilebilen misli bir şeyi ödünç alana temlik etmeyi, ödünç alanın da aynı nitelik ve miktarda şeyi geri vermeyi üstlendiği sözleşmeyi,
Katılım Finans Derecelendirmesi: Katılım finans kuruluşlarının ve katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile yetkili kurumlar tarafından yayımlanan kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecesinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilen derecelendirme hizmetini,
Katılım Finans Esasları: Katılım finans sisteminde yer alması uygun görülmeyen hususların belirlenmesi amacıyla, uygulama, kapsam ve çerçevesi Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu tarafından belirlenen ve bu Kanun kapsamında yer alan tarafların uymakla yükümlü oldukları esasları,
Katılım Finans Faaliyeti: Katılım finans hizmet ve yatırımlarını,
Katılım Finans Hizmeti: Müşteriler ile veya müşterilerin nam veya hesabına üçüncü taraflarla yapılan sözleşmeler çerçevesinde katılım finans esaslarına uygun olan her türlü ticari ve finansal ürün, işlem veya uygulamayı,
Katılım Finans Kuruluşu: Bankacılık Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, Sigortacılık Kanunu, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu veya Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında, tüm faaliyetlerini katılım finans esas ve standartlarına göre yürütmek suretiyle katılım finans faaliyetinde bulunan kuruluşlar ile Katılım Finans Kuruluşları Grubunu,
Katılım Finans Kurumu: Bankacılık Kanununda tanımlanan katılım finans kurumunu,
Katılım Finans Sistemi: Katılım finans kuruluşları, katılım finans faaliyetleri ve bunları düzenleyen kurallardan oluşan yapıyı,
Katılım Finans Standartları: Katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esaslarına uygun olarak icrasını sağlamak amacıyla Kurul tarafından yayımlanan uygulama kurallarını,
Katılım Finans Yatırımı: Finans kuruluşlarının, tabi oldukları mevzuat çerçevesinde katılım finans esaslarına uygun olarak gerçekleştirdikleri her türlü yatırım işlemini,
Kontrol: Bankacılık Kanununda tanımlanan kontrol kavramını,
Kurul: Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulunu,
Yetkili Kurum: İlgisine göre Hazine ve Maliye Bakanlığını, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunu, Sermaye Piyasası Kurulunu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını ve ilgisine göre diğer düzenleyici ve denetleyici kurumları ifade edecek.
– Katılım finans faaliyetleri
Katılım finans kuruluşları faaliyet izni bakımından tabi oldukları kanunlarda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla mezkur kanunlarda tanımlanan katılım finans esas ve standartları ile uyumlu faaliyet konularının yanı sıra; katılım finans esas ve standartları ile uyumlu olması şartıyla gayrimenkul, emtia, hizmet, maddi ve gayri maddi varlıkların alım satımı veya kiralanması; 13 Ocak 2011 tarihli Türk Ticaret Kanununda düzenlenen sermaye şirketi şeklinde veya taraflar arasında imzalanan süreli ortaklık sözleşmesine dayalı proje bazında her türlü ortaklık ve karz işlemlerini katılım finans esas ve standartları ile uyumlu olması şartıyla kendi nam ve hesaplarına yürütebilecek.
Katılım finans kuruluşları, Kurul tarafından belirlenen katılım finans esas ve standartlarına göre faaliyet gösterecek.
Katılım finans kuruluşlarının finansman işlemlerinde başvurdukları alım, satım, ortaklık veya kiralama yöntemlerine ilişkin sözleşmelerde, katılım finans kuruluşunun bizatihi kendisi, bağlı ortaklığı veya iştiraki vasıtasıyla alan, satan, ortak, kiralayan veya kiracı sıfatıyla taraf olarak yer alması ve bu hususa ilgili işlem dolayısıyla tanzim edilen belgelerde açıkça yer verilmesi şart olacak.
– Katılım finans faaliyetinde bulunmaya ilişkin sınırlar
Katılım finans kuruluşları dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi doğrudan veya dolaylı olarak bu kanunla düzenlenen bir katılım finans kuruluşu olduğu veya katılım finans kuruluşu gibi faaliyet gösterdiği izlenimini doğuracak söz ve deyimleri ticaret unvanında, her türlü belge, ilan ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptığı açıklamalarda kullanamayacak. Bu hükümler, yalnızca kapsamda belirtilen finans kuruluşlarının katılım finans faaliyetleri ile sınırlı olmak ve ticaret unvanı dışındaki her türlü belge, ilan, reklam ve kamuoyuna yapılan açıklamalarla sınırlı kalmak üzere ilgili kuruluşlar hakkında uygulanmayacak.
– Kuruluş, birleşme, bölünme ve dönüşüm
Türkiye’de kurulacak bir katılım finans kuruluşunun yetkili kurumlara yapılacak kuruluş izni başvurusunda, kuruluşun şirket sözleşmesinde veya şirket sözleşmesinin bulunmaması halinde buna karşılık gelen belgelerinde katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak faaliyet göstereceğini beyan etmesi, ilgili kuruma yürüteceği katılım finans faaliyetlerine ilişkin iş planını sunması şart olacak. Bu hükümler, merkezi yurt dışında bulunan katılım finans kuruluşlarının Türkiye’de şube açma başvurularında da uygulanacak.
Türkiye’de faaliyette bulunan bir katılım finans kuruluşunun bölünmesi, diğer bir veya birden fazla finans kuruluşu ile birleşmesi, katılım finans kuruluşu olmayan bir kuruluşun katılım finans kuruluşuna dönüşmesi, kurul tarafından belirlenen standartlar da göz önünde bulundurularak, ilgili kanunlarda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, yetkili kurumların izniyle gerçekleştirilecek.
– Yönetim organının sorumluluğu
Bu kuruluşların katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak faaliyet göstermesine yönelik gerekli yapı ve süreçlerin tesis edilmesi ve işletilmesinden söz konusu kuruluşların yönetim organları sorumlu olacak.
Katılım finans kuruluşları bünyelerinde, faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartlarına uygunluğunu sağlamak üzere karar almak ve değerlendirme yapmakla görevli asgari 3 üyeden oluşan bir danışma komitesi tesis etmekle yükümlü olacak.
Danışma komitesi, katılım finans kuruluşunun üst yönetim ve ilgili bütün tarafların etkisinden uzak ve bağımsız şekilde çalışacak ve karar alacak. Komite, kurul tarafından belirlenen esas ve standartlar ile alınan genel nitelikli kararlara aykırı kararlar alamayacak.
Danışma komitesi üyelerinin en az üçte ikisi için İslam hukuku alanında, diğer üyeler için iktisat, işletme, finans veya İslam iktisadı veya finansı alanlarında doktora derecesine ve en az 5 yıllık mesleki deneyime sahip olması şartı aranacak.
Danışma komitesi üyeliğine atanacakların, aranan şartları taşıdıklarını gösteren belgelerle birlikte kurula bildirilmesi ve kurulun uygun görüşünün alınması şart olacak. Bildirimden itibaren 7 iş günü içerisinde kurul tarafından olumsuz görüş bildirilmemesi durumunda ilgili kişilerin ataması yapılabilecek.
– Uyum, iç kontrol ve iç denetim faaliyetleri
Katılım finans kuruluşları, faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile danışma komitesi kararlarına uygun olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla gerekli uyum ve iç kontrol faaliyetlerini yürütecek.
Katılım finans kuruluşları, faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile danışma komitesi kararlarına uygun olarak yürütüldüğü hususunda kuruluşun üst yönetimine, ortaklarına ve diğer paydaşlarına güvence sağlamak amacıyla iç denetim faaliyetleri yürütecek.
Katılım finans iç denetim faaliyetleriyle katılım finans iç kontrol ve uyum faaliyetlerinin yeterliği ve etkinliği değerlendirilecek, kuruluşun faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile danışma komitesi kararlarına uygunluğu denetlenecek.
– Bağımsız denetim ve derecelendirme
Finans kuruluşlarının katılım finans esasları ile standartlarına ve danışma komitesi kararlarına uyumuna ilişkin bağımsız denetim; Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından kurulun görüşü alınarak yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarınca yerine getirilecek. Bağımsız denetim kuruluşları, yaptıkları faaliyetler dolayısıyla Türk Ticaret Kanunu’nun denetçilere ilişkin hükümleri uyarınca sorumlu olacak.
Finans kuruluşlarının katılım finans derecelendirmesi Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş ve kurul tarafından uygun görülen derecelendirme kuruluşları tarafından yapılacak. Derecelendirme kuruluşları, yaptıkları faaliyetler dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun denetçilere ilişkin hükümleri uyarınca sorumlu olacak.
Finans kuruluşları, katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak sundukları ürün ve hizmetlerinin işleyişi, sözleşme hükümleri ile tarafların hak ve yükümlülükleri konusunda müşterilerini ve kamuoyunu etkin şekilde bilgilendirmekle yükümlü olacak.
Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olarak kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali özerkliğe sahip Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği kuruluyor.
Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu, görevlerini yerine getirirken resmi ve özel kurum, kuruluş ve kişilerden görev alanı ile sınırlı olmak üzere belge, bilgi ve görüş isteyebilecek.
Meclis Başkanlığına sunulan Katılım Finans Kanun Teklifiyle birliğin görev ve yetkileri de belirleniyor. Buna göre, meslek ilkelerini belirlemek suretiyle üyelerin birlik ve mesleğin gerektirdiği vakar ve disiplin içinde ekonominin ihtiyaçlarına uygun olarak çalışmalarını sağlamak, üye kuruluş mensuplarının uyacakları meslek ilkeleri ve standartlarını yetkili kurumun uygun görüşünü alarak belirlemek gibi konular birliğin görev ve yetkileri arısında yer alıyor.
Teklifle birlik nezdinde Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu da kuruluyor. Kurul, görevlerini yerine getirirken resmi ve özel kurum, kuruluş ve kişilerden görev alanı ile sınırlı olmak üzere belge, bilgi ve görüş isteyebilecek.
Kurul, beş yıllık süre için görevlendirilen 7 üyeden oluşacak. Üyelerden bir tanesi Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan atanacak. Diğer üyeler, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından önerilen üçer aday arasından birer aday olmak üzere Cumhurbaşkanı tarafından atanacak. Cumhurbaşkanı, Kurul görevlerinin düzenli şekilde yerine getirilmesi için üyeler arasından bir başkan ve onun bulunmadığı hallerde görev yapmak üzere bir başkan vekili atayacak.
– Kurul üyelerinin seçimi
Kurul üyelerinin en az beş tanesinin İslam hukuku alanında, diğer üyelerin iktisat, işletme, finans, İslam iktisadı veya finansı alanlarında doktora derecesine ve alanında en az 10 yıllık mesleki deneyime sahip olması şartı aranacak.
Birliğin organ seçimleri gizli oyla ve yargı gözetimi altında gerçekleştirilecek. Seçim yapılacak genel kurul toplantısından en az 15 gün önce seçimlere katılacak üye kuruluş ve temsilcilerini belirleyen liste, toplantının gündemini, yerini, gününü, saatini ve çoğunluk olmadığı takdirde yapılacak ikinci toplantıya ilişkin hususları belirten bir yazı ile birlikte üç nüsha olarak Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek seçim kurulu başkanı hakime tevdi edilecek.
Seçim süresinin sonunda seçim sonuçları tutanakla tespit edilip seçim sandık kurulu başkanı ve üyeleri tarafından imzalanacak. Tutanağın düzenlenmesinden itibaren iki gün içinde seçimlere yapılacak her türlü itiraz hakim tarafından aynı gün incelenecek ve kesin olarak karara bağlanacak.
Üyeler, Birliğin statüsüne ve Birlik tarafından alınacak karar ve tedbirlere uymak zorunda olacak. Birliğin aldığı genel ya da özel nitelikteki karar ve tedbirlere zamanında ve tam olarak uymayan üyeler hakkında Birliğin yönetim kurulunca 250 bin liradan 500 bin liraya kadar idari para cezasına karar verilecek.
Teklifle Katılım Finans Kuruluşları Grubu; içlerinden en az birisi Bankacılık Kanunu’nda tanımlanan katılım finans kurumu olmak şartıyla en az üç katılım finans kuruluşunu bünyesinde barındıran, aktif büyüklük yönüyle bağlı ortaklıklarının tümü veya çoğunluğu katılım finans kuruluşu olan, reel sektör kuruluşları ile ortaklık kurabilen, mal ve hizmet ticareti alanında faaliyet gösterebilen holding şirketi olarak tanımlanıyor.
Katılım Finans Kuruluşları Grubunun finansal durumu katılım finans faaliyetlerini idame ettirmeye yeterli olmak zorunda olacak.
– Yetkili kurumlara yaptırım ve idari para cezası verme yetkisi
Teklifle yetkili kurumlara yaptırım ve idari para ceza verme yetkisi de veriliyor. Buna göre yetkili kurumlar, yaptırım kararı verilinceye kadar aykırılığın birden fazla işlenmiş olmasını veya idari para cezasının uygulanmasından itibaren iki yıl içerisinde aynı aykırılığın tekrarlanmasını dikkate alarak tutarları iki katına kadar artırarak uygulamaya yetkili olacak.
Teklifle, Türkiye Katılım Bankaları Birliğine kanunen yapılan atıflar, Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliğine yapılmış sayılacak.
Türkiye Katılım Bankaları Birliğinin kullanımında olan taşınır, araç, gereç, malzeme, demirbaş, taşıt, arşiv, veri tabanları, hizmet sunucuları ve sair tüm varlıklar ile yurtiçi veya yurt dışı kurumlar arası iş birlikleri, sözleşme, protokol ve sair anlaşmaları Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliğine devredilmiş sayılacak.
Teklifle Katma Değer Vergisi Kanununda düzenleme yapılıyor. Buna göre katılım finans kuruluşlarının alım, satım ve kiralamaya dayalı olarak gerçekleştirdikleri finansman sağlama işlemlerine ilişkin olarak, söz konusu kuruluşların ilgili mal veya hizmetin alımında ödedikleri katma değer vergisi, bu mal veya hizmetin satışına ilişkin olarak düzenledikleri belgelerde açıklama şeklinde ayrıca gösterilecek. Bu şekilde düzenlenen belgelerde gösterilen katma değer vergisi, mal veya hizmeti katılım fınans kuruluşundan satın alan mükellefler tarafından indirim konusu yapılabilecek.
Teklifle Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’nda değişiklik yapılıyor.
Buna göre finansman sözleşmesi, ilgili finansman şirketinin katılım finans kuruluşu olarak faaliyet izni almış olması kaydıyla, katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak, her türlü mal veya hizmetin bizatihi katılım finansman şirketi tarafından satın alınıp başka gerçek veya tüzel kişi müşterilere satılması şeklinde de yapılabilecek.
– Kurul, kurul başkanının atanması ile birlikte faaliyetlerine başlayacak
Tapu Kanununda yapılan değişiklikle yabancı sermayeli Katılım Finans Kuruluşlarının finansman sağlamak amacıyla yaptığı iş ve işlemlerin tesis ve temin edilebilmesi amaçlanıyor.
Düzenlemeyle katılım finans kuruluşları ilgili faaliyetleri dolayısıyla mülk edineceği, akabinde satışını ve/veya sair işlemlerini gerçekleştireceği taşınmazlar özelinde istisna tutuluyor.
Teklifle kooperatiflerin bilhassa sigortacılık sektörü içerisinde faaliyet gösterebilmelerine imkanı da sağlanıyor.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’nda yapılan düzenlemeyle katılım finans yöntemleriyle finansman sağlanıyor.
Buna göre banka; alım, satım, ortaklık, kiralama, vekalet gibi katılım finans esas ve standartlarına uygun yöntemlerle finansman kullandırabilecek. Banka, bu kapsamda sağlanan finansman için bankaca belirlenen nitelikteki değerleri katılım finans esas ve standartlarına uygun koşullarda teminat olarak kabul edebilecek. Sağlanan finansmana ilişkin hususlar, en yüksek finansman sınırı ve finansman türlerine göre limitleri, para politikası ilkeleri göz önünde tutulmak suretiyle bankaca belirlenecek.
Banka, cari hesap veya katılma hesabı açarak fon kabul edebilecek. Bu işlemlerde kabul edilen katılım fonları cari hesap veya katılma hesaplarında takip edilecek ve bu hesaplar katılım finans esas ve standartlarına uygun şekilde işletilecek.
Bu kanuna dayalı olarak çıkarılacak düzenlemeler, kanunun yürürlük tarihinden itibaren bir yıllık süre içerisinde hazırlanarak yürürlüğe konulacak. Kanun kapsamına giren kuruluşlar, bu kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde bu kanun hükümlerine uyum sağlamak zorunda olacak.
Meslek örgütlerine üye olan katılım finans kuruluşları, Birliğin faaliyetlerine başladığı tarihten itibaren bir ay içinde Birliğe üye olmak zorunda olacak. Kurul, kurul başkanının atanması ile birlikte faaliyetlerine başlayacak.
Katılım Finans Kanunu Teklifi Tam Metni
Katılım Finans Kanunu Teklifi’nde katılım finans kapsamında yer alan kurum, kuruluş ve faaliyetlerin katılım finans esaslarına uyumunu sağlamak üzere kanunda çeşitli yönetişim mekanizmaları tanımlandı.
GENEL GEREKÇE
Katılım finans, katılım finans esaslarına göre faaliyet gösteren tüm sektörleri ve bu sektörler tarafından sunulan ürün, hizmet ve faaliyetleri kapsayan çatı bir kavramdır. Dolayısıyla, katılım finans sadece katılım esaslı bankacılık faaliyetlerini değil, katılan esaslı sermaye piyasaları, sigortacılık ve sosyal finans alanlarını da kapsamaktadır.
Bu Kanun Teklifi, a) katılım fînans esaslarına uyum, b) bütüncül yaklaşım ve c) reel sektör odaklılık olmak üzere üç temel sacayağı üzerine oturan bir içeriğe ve genel yaklaşıma sahiptir.
- Katılım Finans Esaslarına Uyum:
Faizsizlik, garar ve cehaletin olmaması, kumarın olmaması, risk ve sorumluluğa dayalı kazanç ve belirli alanlarda faaliyet göstermemek gibi esasları kapsayan katılım finans esasları, katılım finans sistemini konvansiyonel finans sisteminden ayıran temel özelliktir. Dolayısıyla, katılım finans sistemine ilişkin yapılacak yasal düzenlemelerin ilk ve en önemli konusu, katılım finans sisteminde yer alan tüm kuruluşların bu esaslara uyumunun sağlanmasıdır. Bu çerçevede, Kanun Teklifi içeriğinde katılım finans esaslarına uyumu zorunlu kılan maddeler yer almaktadır.
Katılım finans kapsamında yer alan kurum, kuruluş ve faaliyetlerin katılım finans esaslarına uyumunu sağlamak üzere Kanunda çeşitli yönetişim mekanizmaları tanımlanmaktadır. Bunlardan en önemlisi de Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu (KFSK)’dur. Bu Kanunda yer alan KFSK yapısı, dünyadaki benzer yapılardan farklı ve Türkiye’ye özgü bir model ortaya koymaktadır. KFSK’nın meslek birliği ile ilişkili olarak ancak bir organı olmaksızın ondan bağımsız bir şekilde kurulması, kararlarının kamu alanı dışında alınmasına ve sivil bir karakter taşımasına yardımcı olacaktır. Öte yandan, KFSK üyelerinin seçiminin kanun düzeyinde belirlenmesi ve üyelerin farklı kamu kurumlan ile meslek birliği tarafından önerilerek Cumhurbaşkanı tarafından atanması, sivil karakter taşıması amaçlanan KFSK’nın bağımsız bir şekilde kararlar almasını sağlamaktadır.
Bu Teklifinde, KFSK’yı tamamlayıcı şekilde danışma komiteleri ile uyum, iç kontrol ve iç denetim faaliyetleri gibi konularda etkin bir yönetişim yapısının kurulması hedeflenmektedir. Ayrıca, katılım finans kuruluşlannın ve katılım finans faaliyetlerinin katılım fînans esaslarına, standartlarına ve yetkili kurumlar tarafindan yayımlanan kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecesinin belirlenmesi amacıyla Katılım Finans Derecelendirmesi hayata geçirilmektedir.
- Bütüncül Yaklaşım:
Bu Kanun Teklifi, katılım finans sistemine ilişkin bütüncül bir bakış açısını yansıtmaktadır. Katılım finans kavramı, katılım finans esaslarına uygun olarak faaliyet gösteren katılım finans kurumlan, katılım sermaye piyasaları, katılım sigortacılığı ve katılım sosyal finans gibi farklı sektörleri kapsamaktadır. Katılım finans sisteminde yer alan kuruluşların ortak adı olarak katılım finans kuruluşu tanımının bu Kanunda yer alması bütüncül yaklaşımın bir yansımasıdır.
Teklifte, bütüncül yaklaşımın en önemli ayaklarından bir tanesini Katılım Finans Kuruluşları Birliği’nin kurulması oluşturmaktadır. Mevcut durumda, katılım finans kurumlan dışındaki katılım fînans sektörlerinin kendi meslek birlikleri bulunmamaktadır. Katılım finansa bütüncül bir bakış açısı çerçevesinde, tüm katılım frnans sektörlerinin temsil edildiği bir meslek birliğinin kurulmasının gerekli olduğu değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, Katılım Finans Kuruluşları Birliğine üye olmanın temel şartını da faaliyet alanı değil katılım finans esaslarına göre faaliyet göstermesi olacaktır.
- Reel Sektör Odaklılık:
Mevcut durumda, başta katılım finans kurumlan olmak üzere katılım finans sistemi aktörlerinin reel sektörün finansmanında aldıkları pay potansiyelinin çok altındadır. Öte yandan, katılım finans sistemi, risk-paylaşımı ve varlığa dayalılık gibi özellikleriyle reel sektörü doğrudan destekleyici bir yapı sunmaktadır. Bu çerçevede, Kanun, katılım finans sisteminin reel sektörü daha fazla desteklemesini sağlayacak çeşitli maddeler içermektedir.
Kanun Teklifi ile katılım finans kuruluşlarının mezkûr kanunlarda tanımlanan faaliyet konularının yanı sıra finansman işlemlerinde alım, satım, ortaklık ve/veya kiralama yöntemlerini de kullanmalarının önü açılmıştır. Ayrıca, katılım finans kuruluşlarının bizatihi alan, satan, kiralayan ve/veya kiracı sıfatıyla taraf olarak yer alması ve bunun İlgili işlemler dolayısıyla tanzim edilen belgelerde açıkça gösterilmesi öngörülmektedir. Bu çerçevede, finansmana konu taşınır ya da taşınmaz malın önce katılım finans kuruluşunun kendi mülkiyetine alınması suretiyle satış işlemini gerçekleştirilecektir. Söz konusu düzenleme ile katılım finans kuruluşlarının borç finansmanı sağlayan faizli bankacılık sektöründen gerçek anlamda ayrışmaları ve alım-satım işlemlerinin gerçek anlamda varlığa dayalı olarak ve mülkiyet değişimini esas alarak gerçekleştirilmesi imkânı doğmaktadır. Ayrıca, bu işlemlerde katılım finans kuruluşlarına ek bir maliyet ortaya çıkmaması da sağlanmaktadır.
MADDE GEREKÇELERİ
MADDE 1- Katılım Finans Kanunu Teklifi, farklı kanunlar altında kendine yer bulmaya çalışan katılım finansın, bütüncül, etkin ve sürdürülebilir bir biçimde gelişmesini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu Kanun, öncelikle katılım finans faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşların katılım finans esas ve standartlarına uyumunu temin etme gayesi taşımaktadır. Katılım finansın temel tanımlayıcı özellikleri katılım finans esasları ile belirlenmektedir. Dolayısıyla, katılım finans esasları İle katılım finansa ilişkin yasak ve kısıtlar belirlenerek katılım finans sisteminin sınırları çizilmektedir. Katılım finans esaslarının nasıl uygulanacağı ise standartlar ile belirlenmektedir. Bu Kanun ile katılım finans esas ve standartlarının belirlenmesi, dünya uygulamaları ile uyumlu biçimde, alanında uzman kişilerden müteşekkil Katılım Finans Standartları İhtisas Kuruluna tevdi edilmiştir. Böylece, katılım finans esaslarının belirlenmesi konusu ve ilgili tartışmalar ehil uzmanlara bırakılmıştır. Ayrıca, Kanunun ilgili maddelerinde katılım finans esas ve standartlarına uyumun temin edilmesi doğrultusunda yapısal süreçler öngörülmüş ve merkezi bir yönetişim yapısı kurgulanmıştır.
Bu Kanun Teklifinin bir diğer amacı ise katılım finans sisteminden hizmet alanların hak ve menfaatlerini korumaktır. Hak, bu Kanun ile hukuk düzeni tarafından korunma altına alman menfaat ve tanınan yetkidir. Katılım finans kuruluşlarının sektörel olarak tabi oldukları düzenlemelere ek olarak katılım finansın hem kurumsallaşması hem de uyum süreçlerinin daha iyi yürütülmesi amacının bir nevi kontrol noktası olan hak ve menfaat koruması bu sistemden hizmet alan tüm kesimleri kapsamaktadır.
MADDE 2- Bu Kanun, katılım finans sistemine ilişkin bütüncül bir bakış açısı ile hazırlanmıştır. Katılım finans kurumlan yanında, katılım sermaye piyasaları ve katılım sigortacılığı gibi diğer sektörler de Kanunun kapsamında yer almaktadır. Katılım finans sistemine ilişkin bütüncül bakış açısının ve bu sistemin bir ekosistem olarak oluşturulması amacının bir yansıması olarak, Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği, Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu, sürekli ya da arızi olarak katılım finans hizmeti sunan diğer kurum ve kuruluşlar ile tüm bu ekosistemde yer alan kurum ve kuruluşlara katılım finans alanında danışmanlık, denetim ve derecelendirme hizmeti sunan kurum ve kuruluşlar da bu Kanun kapsamında yer almaktadır.
MADDE 3- BuKanunda öngörülen tüm yapı ve süreçlerin; sistemlerin anlaşılabilmesi ve anlam bütünlüğünün sağlanabilmesi amacıyla bazı kavramlar ve terimler tanımlanmıştır. Bunun yanı sıra bazı kavramlara ve terimlere ilişkin kısaltmalar kullanılmıştır. Yapılan bu tanımlamalar hem Kanuna hem de katılım finans sistemine ilişkin belirli kavramların yeknesaklaştırılması amacı taşımaktadır. Katılım finans alanında küresel eğilimler dikkate alınarak Türkiye’ye özgü yeni uygulamalar ihdas edilmiş olup bu uygulamalara ilişkin tanımlamalar da bu maddeye dâhil edilmiştir.
MADDE 4- Bu Kanun, amaç ve kapsamı doğrultusunda katılım finans esaslarına uyuma ilişkin ilke ve uygulamaları belirleyen çerçeve bir kanundur. Madde metninde yer aldığı üzere, katılım finans kuruluşlarının faaliyet izni yönüyle tabi oldukları kanunlarda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla birinci fıkraya ilişkin faaliyetleri yapabileceği ifade edilmektedir. Katılım finans kuruluşlarının gayrimenkul, emtia, hizmet, varlıkların alım-satımı veya kiralanması; sermaye şirketi şeklinde veya proje bazında her türlü ortaklık işlemleri ve karz işlemi yapabilmesini katılım finans faaliyetleri başlıklı 4 üncü madde ihtiva etmektedir. Katılım finans kuruluşları, bu madde kapsamında yer alan işlemleri katılım finans esas ve standartları ile uyumlu olması şartım sağlamak suretiyle kendi nam ve hesaplarına yürütebilecektir.
Bu Kanunun 4 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasına göre, katılım finans kuruluşlarının finansman faaliyetinde başvurdukları alım, satım, ortaklık ve/veya kiralama yöntemlerine ilişkin süreçlerde bizatihi alan, satan, ortak, kiralayan ve/veya kiracı sıfatıyla taraf olarak yer alması öngörülmektedir. Katılım finansın en önemli finansman ürünü alım-satımdan ibaret olan murabaha işlemidir. Mevcut uygulamada, katılım finans kuruluşları murabahayı gerçek anlamda alım-satım şeklinde gerçekleştirememektedir. Öte yandan, İslami Finansal Kuruluşlar için Muhasebe ve Denetim Kuruluşu (AAOIFI) gibi uluslararası kuruluşlar, bu alanda uzman ilahiyatçılar ile Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, gerçek alım satımdan oluşmayan uygulamanın faizli krediden farkının olmadığım ve düzeltilmesi gerektiğini belirtmektedir.
Katılım finans kuruluşları, gerek resmi şekle bağlı sözleşmeler gerekse şekil serbestisi kapsamında icra ve ifa edilen sözleşmelerde taraf sıfatıyla yer alacak; işlemlerini bu doğrultuda tesis edecektir. Bu Kanunun ilerleyen maddelerinde yer aldığı üzere ilgili Kanunlarda bankalara yapılan atıflar katılım finans kuruluşlarına da yapılmış sayılmaktadır. Yani, alan, satan, ortak, kiralayan ve/veya kiracı sıfatını haiz katılım finans kurumlan vergi ve harç yönüyle ek bir maliyete katlanmamakta, KDV ve harçlardan diğer tüm bankalar gibi istisna tutulmaktadır. Örneğin murabaha işleminde, bir mala ilişkin mülkiyet devri öncelikle satıcı ile katılım finans kuruluşu arasında; daha sonra ise katılım finans kuruluşu ile müşteri arasında gerçekleşecektir. Yapılacak ilk mülkiyet devrinde düzenlenmesi gereken belgeler katılım finans kuruluşu adına; ikinci mülkiyet devrinde ise müşteri adına düzenlenecektir. Bu Kanunun 4 üncü maddesinin 3 üncü fıkrasında yer alan hüküm katılım finans kuramlarının katılım finans esas ve standartlarına uyum sağlayabilmeleri, katılım finansın özüne ve ruhuna uygun olarak faaliyet gösterebilmeleri doğrultusunda yasal bağlamda imkân sağlanmasına ilişkindir.
MADDE 5- Katılım finans sisteminde yer alan tüm paydaşların bu Kanun hükümlerine tabi olduğu 5 inci maddeye göre kendi ilgili kanunlarında yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla- Türkiye’de faaliyet gösteren katılım finans kuruluşları ile 4 üncü madde kapsamında icra ettikleri katılım finans hizmetleri ile sınırlı olmak üzere diğer finans kuruluşları bu Kanun kapsamında yer almaktadır. İşbu Kanun hükümleri tüm bu kurum ve kuruluşlar için bağlayıcı hükümler içermekte ve bilhassa katılım finans kapsamında temel, çatı ve müstakil bir hüviyet ihtiva etmektedir. Katılım finans, birçok bileşenin, birden fazla sektörün bir araya gelmesiyle oluşan geniş bir yelpazeye sahip bir yapı olduğundan, her bir alana ilişkin düzenleme yapılması suretiyle düzenleme ifa etmekten Öte daha temel bir Kanun görüşünün hâkim olduğu bu Kanun diğer ilgili kanunlara ek bir Kanun olarak da değerlendirilebilir.
Katılım finans kuruluşu ibaresi bilhassa bu Kanunda yer aldığı üzere belirli yapıları ifade etmektedir. Bu yönüyle katılım finans kuruluşu isminin ya da bir başka suretle bu izlenimi doğuracak iş ve/veya işlemlerin; her türlü eylemin 5 inci maddenin 2 nci fıkrasında yer aldığı üzere teminat altına alınması en temelde bu Kanunun amaçlan ile doğrudan ilişkilidir. Buna göre, hiçbir gerçek ve/veya tüzel kişi ya da her nev’ i ortaklık veyahut temsiliyeti bulunan her türlü yapı katılım finans kuruluşu olmadığı halde buna benzer bir İzlenim uyandıracak faaliyette bulunamaz.
MADDE 6- Şirket sözleşmesi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda (TTK) zikredildiği üzere “anonim şirketlerde esas sözleşmeyi, şahıs şirketleriyle limited şirketlerde şirket sözleşmesini ve kooperatifte ana sözleşmeyi” ifade etmektedir. Kanun Teklifinde yer alan ibare, kuruluşun şirket olması halinde TTK’da belirtilen ve şirket sözleşmesi başlığı altında yer alan tüm belgelerin bu kapsamda değerlendirileceği açıktır. Buna ek olarak Katılım Finans Kanunu katılım finans sistemine yönelik bütüncül bir bakış açısıyla oluşturulduğundan şirket statüsünde yer almayan ancak sistem içerisinde varlığı kabul edilen katılım esaslı sosyal finans kurum ve kuruluşları da bu kapsamda yer almaktadır.
Maddenin 2 nci fıkrası birleşme, bölünme ve dönüşüm işlemlerini kapsamakta olup mezkûr işlemlerin Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu tarafından bu işlemlere yönelik olarak yayımlanan standartların göz önünde bulundurulması suretiyle yetkili kurumlar tarafından gerçekleştirilmesi hükmünü havidir. Katılım finans kuruluşları, finansal piyasalar içerisinde yer alan kuruluşlardan farklı olarak birtakım ilke, prensip, esas ve standartlara göre faaliyet gösterdiğinden mütevellit Kurulun görüşünün alınması önem arz etmektedir. Katılım finans sistemini olumsuz etkileme potansiyeli olan muhtemel vakıaların vuku bulmaması için yetkili kuramlara, Kural Standartlarını göz önünde bulundurma yükümlülüğü tevdi edilmiş olup bu madde hükümleri gereği bu işlemler Kanunla koruma altına alınmıştır.
KATILIM FİNANS KANUNU TEKLİFİ
BİRİNCİ BÖLÜM – Genel Hükümler
Amaç
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; katılım finans sisteminin kurumsal bir yapıya kavuşturularak sürdürülebilir biçimde geliştirilmesini, finansal istikrara katkı sunulmasını, katılım finans faaliyetinde bulunan kuruluşların faaliyetlerinin ve sundukları hizmetlerin katılım finans esas ve standartlarına uyumunun temin edilmesini ve katılım finans sisteminden hizmet alanların hak ve menfaatlerinin korunmasını sağlamaktır.
Kapsam
MADDE 2- (1) Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği, katılım finans kuruluşları ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubeleri, katılım finans hizmeti sunması hususunda tabi oldukları kanun veya bu Kanun ile yetki veya izin verilen kuruluşlar ile tüm bu kuruluşlara katılım finans alanında danışmanlık, denetim ve derecelendirme hizmeti sunan kurum ve kuruluşlar bu Kanun hükümlerine tabidir.
Tanımlar ve kısaltmalar
MADDE 3- (1) Bu Kanunda geçen;
a) Ana Ortaklık: Kontrolünde yer alan ortaklıkların finansal tablolarını kendi nezdinde konsolide eden Katılım Finans Kuruluşları Grubunu,
b) Bağlı Ortaklık: Ana Ortaklığın kontrolü altında faaliyet gösteren ortaklıkları,
e) Birlik: Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliğini,
ç) Başkan: Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu Başkanını,
d) Danışma Komitesi: Katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartlarına uygunluğunu sağlamak üzere değerlendirmede bulunmak ve karar almak üzere katılım finans kuruluşu veya bir tüzel kişi nezdinde tesis edilmiş komiteyi,
e) Karz: Ödünç verenin, bir miktar parayı ya da tüketilebilen misli bir şeyi ödünç alana temlik etmeyi, ödünç alanın da aynı nitelik ve miktarda şeyi geri vermeyi üstlendiği sözleşmeyi,
f) Katılım Finans Derecelendirmesi: Katılım finans kuruluşlarının ve katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile yetkili kurumlar tarafından yayımlanan kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecesinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilen derecelendirme hizmetini,
g) Katılım Finans Esasları: Katılım finans sisteminde yer alması uygun görülmeyen hususların belirlenmesi amacıyla, uygulama, kapsam ve çerçevesi Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu tarafından belirlenen ve bu Kanun kapsamında yer alan tarafların uymakla yükümlü oldukları esasları,
ğ) Katılım Finans Faaliyeti: Katılım finans hizmet ve yatırımlarını,
h) Katılım Finans Hizmeti: Müşteriler ile veya müşterilerin nam veya hesabına üçüncü taraflarla yapılan sözleşmeler çerçevesinde katılım finans esaslarına uygun olan her türlü ticari ve finansal ürün, işlem veya uygulamayı,
ı) Katılım Finans Kuruluşu: 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu, 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu veya 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu kapsamında, tüm faaliyetlerini katılım finans esas ve standartlarına göre yürütmek suretiyle katılım finans faaliyetinde bulunan kuruluşlar ile Katılım Finans Kuruluşları Grubunu,
i) Katılım Finans Kurumu: 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan katılım finans kurumunu,
j) Katılım Finans Sistemi: Katılım finans kuruluşları, katılım finans faaliyetleri ve bunları düzenleyen kurallardan oluşan yapıyı,
k) Katılım Finans Standartları: Katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esaslarına uygun olarak icrasını sağlamak amacıyla Kurul tarafından yayımlanan uygulama kurallarım,
l) Katılım Finans Yatırımı: Finans kuruluşlarının, tabi oldukları mevzuat çerçevesinde katılım finans esaslarına uygun olarak gerçekleştirdikleri her türlü yatırım işlemini,
m)Kontrol: Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan kontrol kavramım,
n) Kurul: Katılım Finans Standartlan İhtisas Kurulunu,
o) Yetkili Kurum: İlgisine göre Hazine ve Maliye Bakanlığını, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunu, Sermaye Piyasası Kurulunu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlan Kurumunu, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını ve ilgisine göre diğer düzenleyici ve denetleyici kurumlan,
ifade eder.
Katılım finans faaliyetleri
MADDE 4- (1) Katılım finans kuruluşlan faaliyet izni bakımından tabi oldukları kanunlarda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla mezkûr kanunlarda tanımlanan katılım finans esas ve standartlan ile uyumlu faaliyet konularının yanı sıra; katılım finans esas ve standartları ile uyumlu olması şartıyla gayrimenkul, emtia, hizmet, maddi ve gayri maddi varlıkların alım satımı veya kiralanması; 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda düzenlenen sermaye şirketi şeklinde veya taraflar arasında imzalanan süreli ortaklık sözleşmesine dayalı proje bazında her türlü ortaklık ve karz işlemlerini katılım finans esas ve standartlan ile uyumlu olması şartıyla kendi nam ve hesaplanna yürütebilirler.
(2) Katılım finans kuruluşları, Kurul tarafından belirlenen katılım finans esas ve standartlarına göre faaliyet gösterirler.
(3) Katılım finans kuruluşlarının finansman işlemlerinde başvurdukları alım, satım, ortaklık veya kiralama yöntemlerine ilişkin sözleşmelerde, katılım finans kuruluşunun bizatihi kendisi, bağlı ortaklığı veya iştiraki vasıtasıyla alan, satan, ortak, kiralayan veya kiracı sıfatıyla taraf olarak yer alması ve bu hususa ilgili İşlem dolayısıyla tanzim edilen belgelerde açıkça yer verilmesi şarttır.
Katılım finans faaliyetinde bulunmaya ilişkin sınırlar
MADDE 5- (1) Katılım finans kuruluşları dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi doğrudan veya dolaylı olarak bu Kanunla düzenlenen bir katılım finans kuruluşu olduğu veya katılım finans kuruluşu gibi faaliyet gösterdiği izlenimini doğuracak söz ve deyimleri ticaret unvanında, her türlü belge, ilan ve reklamlarında veya kamuoyuna yaptığı açıklamalarda kullanamaz.
(2) Birinci fıkra hükümleri, yalnızca kapsamda belirtilen finans kuruluşlarının katılım finans faaliyetleri ile sınırlı olmak ve ticaret unvanı dışındaki her türlü belge, ilan, reklam ve kamuoyuna yapılan açıklamalarla sınırlı kalmak üzere ilgili kuruluşlar hakkında uygulanmaz.
Kuruluş, birleşme, bölünme ve dönüşüm
MADDE 6- (1) Türkiye’de kurulacak bir katılım finans kuruluşunun yetkili kurumlara yapılacak kuruluş izni başvurusunda;
a) Kuruluşun şirket sözleşmesinde veya şirket sözleşmesinin bulunmaması halinde buna karşılık gelen belgelerinde katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak faaliyet göstereceğini beyan etmesi,
b) ilgili kuruma, yürüteceği katılım finans faaliyetlerine ilişkin iş planını sunması, şarttır.
(2) Türkiye’de faaliyette bulunan bir katılım finans kuruluşunun; bölünmesi, diğer bir veya birden fazla finans kuruluşu ile birleşmesi, katılım finans kuruluşu olmayan bir kuruluşun katılım finans kuruluşuna dönüşmesi Kurul tarafından belirlenen standartlar da göz önünde bulundurularak, ilgili kanunlarda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, yetkili kurumların izniyle gerçekleştirilir.
(3) Birinci fıkra hükümleri, merkezi yurtdışında bulunan katılım finans kuruluşlarının Türkiye’de şube açma başvurularında da uygulanır.
İKİNCİ BÖLÜM – Katılım Finans Esaslarına Uyuma İlişkin Yapı ve Süreçler
Yönetim organının sorumluluğu
MADDE 7– (1) Bu Kanun kapsamındaki kuruluşların katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak faaliyet göstermesine yönelik gerekli yapı ve süreçlerin tesis edilmesi ve işletilmesinden söz konusu kuruluşların yönetim organları sorumludur.
Danışma komitesi
MADDE 8- (1) Katılım finans kuruluşları bünyelerinde, faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartlarına uygunluğunu sağlamak üzere karar almak ve değerlendirme yapmakla görevli asgari üç üyeden oluşan bir danışma komitesi tesis etmekle yükümlüdür.
(2) Danışma komitesi, katılım finans kuruluşunun üst yönetim ve ilgili bütün tarafların etkisinden uzak ve bağımsız şekilde çalışır ve karar alır. Komite, Kurul tarafından belirlenen esas ve standartlar ile alman genel nitelikli kararlara aykırı kararlar alamaz.
(3) Danışma komitesi üyelerinin en az üçte ikisi için İslam hukuku alanında, diğer üyeler için iktisat, işletme, finans veya İslam iktisadı veya finansı alanlarında doktora derecesine ve en az 5 yıllık mesleki deneyime sahip olması şartı aranır.
(4) Danışma komitesi üyeliğine atanacakların, bu maddede aranan şartlan taşıdıklarım gösteren belgelerle birlikte Kurula bildirilmesi ve Kurulun uygun görüşünün alınması şarttır. Bildirimden itibaren yedi iş günü içerisinde Kurul tarafından olumsuz görüş bildirilmemesi durumunda ilgili kişilerin ataması yapılabilir.
(5) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yetkili kurumlar tarafından belirlenir.
Uyum, iç kontrol ve iç denetim faaliyetleri
MADDE 9- (1) Katılım finans kuruluşları, faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile danışma komitesi kararlarına uygun olarak yürütülmesini sağlamak amacıyla gerekli uyum ve iç kontrol faaliyetlerini yürütür.
(2) Katılım finans uyum ve iç kontrol faaliyetleri asgari olarak; sunulan hizmetlerin, yapılan yatırımların, müşterilerle, hizmet sağlayıcılarla ve üçüncü taraflarla imzalanan sözleşmelerin ve gerçekleştirilen işlemlerin, hazırlanan politika, prosedür ve kuruluş içi diğer düzenlemelerin, finansal tablolar, faaliyet raporlan ve kamuya yapılan diğer açıklamaların, tanıtım ve reklamların, finansal olan ve finansal olmayan kuruluş içi raporlamaların, yetkili organlar tarafından alınan kararların, kuruluş şirket sözleşmesi ile pay sahipleri ve personelle ilişkilerin katılım finans standartları ile danışma komitesi kararlarına uyumunu sağlamaya
yönelik tedbirleri ve kontrolleri içerir.
(3) Katılım finans kuruluşları, faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile danışma komitesi kararlarına uygun olarak yürütüldüğü hususunda kuruluşun üst yönetimine, ortaklarına ve diğer paydaşlarına güvence sağlamak amacıyla iç denetim faaliyetleri yürütür.
(4) Katılım finans iç denetim faaliyetleriyle; katılım finans iç kontrol ve uyum faaliyetlerinin yeterliği ve etkinliği değerlendirilir, kuruluşun faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartları ile danışma komitesi kararlarına uygunluğu denetlenir.
Bağımsız denetim ve derecelendirme
MADDE 10- (1) Bu Kanun kapsamındaki finans kuruluşlarının katılım finans esasları ile standartlarına ve danışma komitesi kararlarına uyumuna ilişkin bağımsız denetim; Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından Kurulun görüşü alınarak yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarınca yerine getirilir. Bağımsız Denetim Kuruluşları, yaptıkları faaliyetler dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun denetçilere ilişkin hükümleri uyarınca sorumludur.
(2) Bağımsız denetim kuruluşlarıbu Kanun kapsamında gerçekleştirdikleri denetim faaliyeti sonucunda elde ettikleri bulgulan Kurula raporlar. Kurul kendisine raporlanan bulgulan ve söz konusu bulgulara ilişkin katılım finans esaslan çerçevesindeki değerlendirmelerini yetkili kuruma iletir. Kurul bağımsız denetim kuruluşlarının bu Kanun kapsamında gerçekleştirdiği denetim faaliyetlerine ilişkin raporların kapsamı, içeriği, uygunluğu ve güvenilirliğinin değerlendirilmesini yerine getirir.
(3) Bu Kanun kapsamındaki finans kuruluşlarının katılım finans derecelendirmesi, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş ve Kurul tarafından uygun görülen derecelendirme kuruluşları tarafından yapılır. Derecelendirme kuruluşları, yaptıkları faaliyetler dolayısıyla Türk Ticaret Kanununun denetçilere ilişkin hükümleri uyarınca sorumludur.
(4) Yetkili kurumlar, bu Kanun kapsamındaki bağımsız denetim ve derecelendirme kuruluşlarına yönelik olarak; katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartlarına uygun şekilde yürütülmesi ve bunu teminen kalite güvence sistemlerinin oluşturulması amacıyla yetkilendirme, düzenleme, gözetim ve denetim yapar. Bu kuruluşların yetkilendirilmesi, yönetici ve çalışanlarının lisanslanması ve bu kuruluşlar hakkındaki sicil bilgileri ile bu bilgilerin kamuya açıklanmasına ilişkin usul ve esaslar yetkili kurumlar tarafından belirlenir.
Bilgilendirme yükümlülüğü
MADDE 11- (1) Bu Kanun kapsamındaki finans kuruluşları, katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak sundukları ürün ve hizmetlerinin işleyişi, sözleşme hükümleri ile tarafların hak ve yükümlülükleri konusunda müşterilerini ve kamuoyunu etkin şekilde bilgilendirmekle yükümlüdür. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Birlik tarafından belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM – Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği
Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği
MADDE 12- (1) Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu olarak kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği kurulmuştur.
Birliğin görev ve yetkileri
MADDE 13- (1) Birlik;
a) Meslek ilkelerini belirlemek suretiyle üyelerin birlik ve mesleğin gerektirdiği vakar ve disiplin içinde ekonominin ihtiyaçlarına uygun olarak çalışmalarını sağlamak,
b) Üye kuruluş mensuplarının uyacakları meslek ilkeleri ve standartlarını yetkili kurumun uygun görüşünü alarak belirlemek,
c) İlgili mevzuat uyarınca alınan kararlar ile yetkili kurumlarca alınması istenilen tedbirlerin uygulanmasını takip etmek,
ç) Üyeleri arasında haksız rekabeti önlemek amacıyla gerekli her türlü tedbiri almak ve uygulamak,
d) Üyelerin ilân ve reklamlarında uyacakları esas ve şartlan tür, şekil, nitelik ve miktarları itibarıyla yetkili kuramların uygun görüşünü alarak tespit etmek,
e) İlgili kurumlar ile işbirliği yapmak suretiyle üye kuruluşlar arasında ortak projelere ilişkin işbirliğini temin etmek,
f) Üyelerinin ortak menfaatlerini ilgilendiren konularda yönetim kurulu kararına istinaden dava açmak,
g) Katılım finans sisteminin bütüncül bir şekilde gelişmesini sağlayacak; katılım finans kuruluşları arasında işbirliği ile uyumlu çalışma ve gelişme imkânları sağlayacak tedbirleri almak,
ğ) Katılım finans ürün, hizmet ve uygulamaları konusunda toplumu bilgilendirmek,
h) Katılım finans kuruluşları mensuplarının katılım finans esas ve uygulamaları konusunda bilgilendirilmesine yönelik eğitim ve sertifika programları geliştirmek ve yetkili kuramların uygun görüşü alınmak suretiyle bunları uygulamak,
ı) Birlik faaliyetleri hakkında yıllık faaliyet raporu hazırlayarak kamuoyuna açıklamak,
i) Yurt içi ve yurt dışı muadil kuramların katıldığı uluslararası meslekî kuruluşlara üye olmak, görev alanına giren hususlarda yabancı ülkelerin ilgili mercileri veya uluslararası kuruluşlar ile işbirliğini geliştirici faaliyetlerde bulunmak,
j) 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri ve diğer kanunlarla tanınmış müracaat haklan saklı kalmak kaydıyla üyeler ve bireysel müşteriler arasında katılım finans alanındaki ihtilafların değerlendirilmesi ve çözüme kavuşturulmasını temin etmek üzere çalışma usul ve esasları Birlik statüsünde belirlenecek şekilde hakem heyeti oluşturmak,
k) Üye kuruluşlar ve bu kanun kapsamındaki diğer kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği esasına dayanarak iş ve işlemler tesis etmek, ilgili düzenlemeleri yapmak,
l) Bu Kanunda sayılan diğer görevleri yerine getirmek, ile görevli ve yetkilidir.
Birliğin organları
MADDE 14- (1) Birliğin organları Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Disiplin Kurulu ve Denetim Kuruludur.
Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu
MADDE 15- (1) Katılım finans sisteminin gelişmesine, katılım finansın esas ve standartlarına uygun olarak icra edilmesine katkıda bulunmak ve katılım finans esas ve standartlarına uyumuna yönelik gözetimini yapmak amacıyla, Birlik nezdinde Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulu teşkil edilir.
Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulunun görev ve yetkileri
MADDE 16- (1) Kurul, aşağıda yer alan görev ve yetkilere sahiptir:
a) Katılım finans esaslarını ve standartlarını belirlemek,
b) Gerekli gördüğü durumlarda, katılım finans kuruluşları arasındaki uygulama farklılıklarım gidermek üzere genel nitelikli görüşler hazırlamak,
c) Bu Kanun kapsamındaki finans kuruluşlarının katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esas ve standartlarına uygunluğunu değerlendirmek,
ç) Bu Kanun kapsamındaki finans kuruluşlarının katılım finans faaliyetleri çerçevesinde uyguladıkları yöntem ve modellerin katılım finans esas ve standartlarına uygunluğunu değerlendirmek,
d) Katılım finans faaliyetlerinin katılım finans esaslarına uyumunu değerlendirmeye yönelik gözetim faaliyetleri yapmak,
e) İlgili kuramlardan gelen bu Kanuna tabi finans kuruluşlarının katılım finans esas ve standartlarına uygunluğu hususunda görüş bildirmek,
f) Bu Kanun kapsamındaki finans kuruluşlarına katılım finans esaslarına uyuma ilişkin hizmet sağlayacak tüzel kişilerin, bağımsız denetim kuruluşlarının ve katılım finans derecelendirme kuruluşlarının uygunluğunu değerlendirmek,
g) Bu Kanun kapsamındaki finans kuruluşlarından ya da bağımsız denetim kuruluşlarından ve derecelendirme kuruluşlarından kendisine iletilen raporları incelemek ve değerlendirmek,
ğ) Kendisine başvurulması halinde, kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğini haiz meslek kuruluşlarının faaliyetlerinin ve düzenlemelerinin katılım finans esaslarına uygunluğuna ilişkin görüş bildirmek,
h) Katılım finans alanında yeni hizmet, ürün ve yatırım imkânlarının geliştirilmesi çalışmalarında bulunmak; katılım finans esas ve standartlarıyla ilgili görüşler hazırlamak,
ı) Bu Kanun kapsamındaki kurum veya kuruluşlarda istihdam edilen personellere yönelik katılım finans esas ve standartları ile katılım finans faaliyetleri konularında eğitim ve sertifika programları geliştirmek,
i) Katılım finans alanında faaliyet gösteren üniversiteler ve sair araştırma kurumlan ile işbirliği sağlamak,
j) Katılım finans esas ve standartları konularında araştırmalarda bulunmak, yabancı ülkelerdeki benzeri çalışmaları takip etmek, milletlerarası ve yabancı standart kurumlan ile ilişkiler kurmak, geliştirmek ve işbirliğinde bulunmak.
k)Katılım finans esas ve standartlarına uyumsuzluğun tespit edilmesi halinde taraflara tavsiyelerde bulunmak, yetkili kuramlara bildirmek ve kamuoyunu bilgilendirmek,
l) Başkan tarafından tevdi edilen diğer görevleri yapmak.
(2) Kurul, yukarıda sayılan görevlerini yerine getirirken resmî ve özel kurum, kuruluş ve kişilerden görev alanı ile sınırlı olmak üzere belge, bilgi ve görüş isteyebilir.
Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulunun oluşumu
MADDE 17- (1) Kurul, beş yıllık süre için görevlendirilen 7 üyeden oluşur. Üyelerden bir tanesi Cumhurbaşkanı tarafından doğrudan atanır. Diğer üyeler, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliği ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafindan önerilen üçer aday arasından birer aday olmak üzere Cumhurbaşkanı tarafmdan atanır. Cumhurbaşkanı, Kural görevlerinin düzenli şekilde yerine getirilmesi için üyeler arasından bir Başkan ve onun bulunmadığı hallerde görev yapmak üzere bir Başkan Vekili atar.
(2) Kurul üyelerinin en az beş tanesinin İslam hukuku alanında, diğer üyelerin iktisat, işletme, finans, İslam iktisadı veya finansı alanlarında doktora derecesine ve alanında en az 10 yıllık mesleki deneyime sahip olması şartı aranır.
(3) Kurul en az beş üyenin hazır bulunması ile toplanır ve en az dört üyenin aynı yöndeki oyuyla karar alır. Üyeler çekimser oy kullanamaz. Toplantıda karar yeter sayısı sağlanamadığı durumlarda, izleyen toplantılarda oylarda eşitlik olması hâlinde Başkanın bulunduğu tarafın oyu üstün sayılarak karar alınır. Kurul kararı tutanakla tespit edilir ve karar tutanağı toplantı esnasında veya en geç toplantıyı izleyen işgünü, toplantıya katılan tüm üyeler tarafından İmzalanır. Kurul karan, alındığı toplantı tarihinden itibaren en geç on beş gün içinde gerekçeleri, varsa karşı oy gerekçeleri ve imzalan ile birlikte tekemmül ettirilir.
(4) Kurulun giderleri Birlik üyelerinden alman aidatlar, sağladığı hizmetler karşılığı alınan ücretler ile tarafsızlığını ve bağımsızlığım etkilemeyecek gelirlerle karşılanır. Münhasıran Kurul giderleri İçin Birlik üyelerinden alınacak aidatın belirlenmesine ve tahsiline İlişkin usul ve esaslar Birlik statüsünde belirlenir. Birlik bütçesinden kendisine ayrılan payı bu Kanun ve ilgili mevzuat çerçevesinde görev ve yetkilerinin gerektirdiği ölçüde, Birlik statüsünde belirlenen usul ve esaslar dâhilinde kullanır.
(5) Kurulu etkilemek amacıyla emir ve talimat verilemez, tavsiye ve telkinde bulunulamaz.
(6) Kurulda yeterli sayıda uzman personel çalıştırılır ve bunun için gerekli pozisyon ve bütçe Birlik tarafından sağlanır.
İdari ve mali hükümler
MADDE 18- (1) Birliğin organ seçimleri bu Kanunda öngörülen esaslar çerçevesinde gizli oyla ve yargı gözetimi altında gerçekleştirilir. Seçim yapılacak genel kurul toplantısından en az on beş gün önce seçimlere katılacak üye kuruluş ve temsilcilerini belirleyen liste, toplantının gündemini, yerini, gününü, saatini ve çoğunluk olmadığı takdirde yapılacak ikinci toplantıya ilişkin hususları belirten bir yazı ile birlikte üç nüsha olarak Yüksek Seçim Kurulunca belirlenecek seçim kurulu başkanı hâkime tevdi edilir. Hâkim gerekli İncelemeyi yaparak listeyi ve diğer hususları onaylar; bir sandık kurulu başkanı ve İki sandık kurulu üyesi ile bunlar için birer yedek üye atar. Oy verme işlemi gizli oy, açık sayım ilkelerine göre yapılır. Seçim süresinin sonunda seçim sonuçlan tutanakla tespit edilip seçim sandık kurulu başkanı ve üyeleri tarafından imzalanır. Tutanağın düzenlenmesinden itibaren iki gün içinde seçimlere yapılacak her türlü itiraz hâkim tarafından aynı gün incelenir ve kesin olarak karara bağlanır.
(2) Birliğin organlarının ve Kurulun çalışma esasları ve faaliyetlerinin kapsamı, Birliğin görüşünü alarak yetkili kurumların yapacağı öneri üzerine Cumhurbaşkanınca yürürlüğe konulacak statüsünde gösterilir. Üyeler, Birliğin statüsüne ve Birlik tarafından alınacak karar ve tedbirlere uymak zorundadır. Birliğin giderleri, statüleri gereğince tespit olunan oy sayısına göre üyelere dağıtılır. Üyeler, kendilerine düşen masraf paylarını statülerde belirtilen süre içinde yatırmak zorundadır. Masraf iştirak paylan belirlenen süre içinde ödenmediği takdirde Birlik tarafından icra yoluyla tahsil olunur. Masraf iştirak paylarının ödenmesine dair kararlar 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 68 inci maddesinde yazılı resmî belge niteliğindedir.
(3) Birliğin aldığı genel ya da özel nitelikteki karar ve tedbirlere zamanında ve tam olarak uymayan üyeler hakkında Birliğin yönetim kurulunca iki yüz elli bin Türk Lirasından beş yüz bin Türk Lirasına kadar İdarî para cezasına karar verilir.
(4) İdarî para cezalarına, ilgilinin savunması alındıktan sonra karar verilir. Savunma İstendiğine ilişkin yazının tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde savunma verilmemesi hâlinde savunma hakkından feragat edildiği kabul edilir. İdari yaptırım kararlarına karşı yetkili idare mahkemesinde dava açılabilir.
(5) Birliğin gelirleri; bu Kanuna tabi katılım finans kuruluşlarından alınacak giderlere masraf iştirak payı, katılım finans hizmeti sunan üye olmayan kuruluşlardan alınacak hizmet bedelleri, Birliğin tarafsızlığını ve bağımsızlığım etkilemeyecek her türlü yardım, bağış, Birlik bünyesinde kurulacak iktisadi işletmelerin faaliyetlerinden elde edilecek gelirler ile diğer gelirlerden oluşur.
(6) Birlik bu Kanun ve ilgili mevzuat çerçevesinde sahip olduğu mali kaynaklarını görev ve yetkilerinin gerektirdiği ölçüde, belirlenen usul ve esaslara göre bütçe dâhilinde kullanır.
(7) Katılım finans kuruluşlarının katılım finans esas ve standartlarına göre faaliyet göstermek üzere yetkili kuramlarından izin aldıkları tarihten itibaren bir ay içinde Birliğe üye olmaları zorunludur.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM – Katılım Finans Kuruluşları Grubu
Katılım Finans Kuruluşları Grubu
MADDE 19- (1) Katılım Finans Kuruluşları Grubu, içlerinden en az birisi Bankacılık Kanununda tanımlanan katılım finans kurumu olmak şartıyla en az üç katılım finans kuruluşunu bünyesinde barındıran, aktif büyüklük yönüyle bağlı ortaklıklarının tümü veya çoğunluğu katılım fînans kuruluşu olan, reel sektör kuruluşları ile ortaklık kurabilen ve mal ve hizmet ticareti alanında faaliyet gösterebilen holding şirketidir.
(2) Katılım Finans Kuruluşları Grubunun finansal durumu katılım fînans faaliyetlerini İdame ettirmeye yeterli olmak zorundadır. Katılım Finans Kuruluşları Grubu Bankacılık Kanununun 78 inci maddesinde düzenlenen finansal holding şirketinden istisnadır.
(3) Bir kuruluş grubunun yapacağı başvuru üzerine, Katılım Finans Kuruluşları Grubu olduğunu tespit etmeye, Katılım Finans Kuruluşları Grubunun kurulmasına, sermaye yeterliliği, iç sistemler, konsolide denetim, denetimin koordinasyonu ve diğer unsurlara ilişkin usûl ve esasları belirlemeye Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlan Kurumu yetkilidir.
BEŞİNCİ BÖLÜM – Yetkili Kurumlar ve Yaptırımlar
Yetkili kurumlar
MADDE 20- (1) Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasının gözetim ve yerinde denetimi yetkili kurumlar tarafından ilgili mevzuatları çerçevesinde yapılır.
(2) Yetkili kurumların bu Kanunda yer verilen görev ve yetkilerinin icrası ile katılım finans sisteminin gelişmesine yönelik faaliyetleri, her bir yetkili kurum bünyesinde münhasıran bu alanda görevlendirilmiş hizmet birimleri eliyle yürütülür.
(3) Yetkili kurumlar, gözetim ve denetimlerine tabi finans kuruluşlarının katılım finans faaliyetleri kapsamında katılım finans esas ve standartlarına uymalarını zorunlu kılacak alt düzenlemeleri hazırlar ve yayımlar.
Yaptırımlar ve İdarî para cezaları
MADDE 21- (1) Yetkili kurumlann kararıyla ve gerekçesi belirtilmek suretiyle bu Kanun kapsamındaki kuruluşlara bu Kanunun;
a) 4 üncü madde hükümlerine aykırılık halinde, üç milyon Türk Lirasından beş milyon Türk Lirasına kadar,
b) 5 inci madde hükümlerine aykırılık halinde, bir milyon Türk Lirasından iki milyon Türk Lirasına kadar,
c) 8 inci madde hükümlerine aykırılık halinde, iki milyon Türk Lirasından üç milyon Türk Lirasına kadar,
ç) 9 uncu madde hükümlerine aykırılık halinde, iki milyon Türk Lirasından üç milyon Türk Lirasına kadar,
d) 10 uncu madde hükümlerine aykırılık halinde, iki milyon Türk Lirasından üç milyon beş yüz bin Türk Lirasına kadar,
e) 11 inci madde hükümlerine aykırılık halinde, bir milyon Türk Lirasından iki milyon Türk Lirasına kadar,
f) 22 nci madde hükümlerine aykırılık halinde, bir milyon Türk Lirasından iki milyon beş yüz bin Türk Lirasına kadar,
idari para cezası uygulanır.
(2) Yetkili kurumlar, yaptırım karan verilinceye kadar aykırılığın birden fazla işlenmiş olmasını veya idari para cezasının uygulanmasından itibaren iki yıl içerisinde aynı aykırılığın tekrarlanmasını dikkate alarak birinci fıkrada yer alan tutarları iki katma kadar artırarak uygulamaya yetkilidir.
(3) Katılım finans esaslarına uyumsuzluğun kuruluşun faaliyetlerini sürdürmesine engel olacak seviyede sürekli hale gelmesi ve alınan tedbirlere uyulmaması durumunda kuruluşun katılım finans faaliyetinde bulunma yetkisi yetkili kurum tarafından geçici veya sürekli olarak kaldırılır.
ALTINCI BÖLÜM – Çeşitli ve Son Hükümler
Katılım finans faaliyeti yürüten diğer kuruluşlar
MADDE 22- (1) Katılım finans kuruluşu olmayan ancak sürekli şekilde katılım finans hizmeti sunması hususunda tabi oldukları kanun veya bu Kanun ile yetki veya izin verilen kuruluşlar sundukları katılım finans hizmetleri ile sınırlı olarak bu Kanunun 4, 5, 6, 7, 8, 9,10 ve 11 inci maddelerine tabidir. Bu kuruluşlar, danışma komitesi tesis etme yükümlülüğünü dışarıdan hizmet alma yoluyla da yerine getirebilir. Dışarıdan hizmet alınması durumunda bu Kanunun danışma komitesine ilişkin 8 inci madde hükümleri kıyasen uygulanır.
(2) Katılım finans kuruluşu olmayan ancak arızi şekilde katılım finans hizmeti sunması hususunda tabi oldukları kanun veya bu Kanun ile yetki veya izin verilen kuruluşlar sundukları katılım finans hizmetleri ile sınırlı olarak bu Kanunun 4, 5, 7, 8, 9, 10 ve 11 inci maddelerine tabidir. Bu kuruluşlar, danışma komitesi tesis etme yükümlülüğünü dışarıdan hizmet alma yoluyla da yerine getirebilir. Dışarıdan hizmet alınması durumunda bu Kanunun danışma komitesine ilişkin 8 inci madde hükümleri kıyasen uygulanır.
Diğer mevzuata uyum
MADDE 23- (1) Bu Kanun ile daha önce Bankacılık Kanunu ile teşkil edilmiş bulunan Türkiye Katılım Bankaları Birliği kapatılmış olup ilgili mevzuatta Türkiye Katılım Bankaları Birliğine yapılan atıflar Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliğine yapılmış sayılır. Kapatılan Türkiye Katılım Bankaları Birliğinin kullanımında olan taşınır, araç, gereç, malzeme, demirbaş, taşıt, arşiv, veri tabanları, hizmet sunucuları ve sair tüm varlıklar ile yurtiçi veya yurtdışı kurumlar arası işbirlikleri, sözleşme, protokol ve sair anlaşmaları Türkiye Katılım Finans Kuruluşları Birliğine devredilmiş sayılır. Bu maddede zikredilen iş ve süreçlerde oluşabilecek tereddütleri gidermeye Hazine ve Malîye Bakam yetkilidir.
(2) 6361 sayılı Kanunun 40 ncı madde hükümleri, 5684 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin birinci fıkra hükümleri ve 6362 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin birinci fıkra hükümleri katılım finans kuruluşları hakkında uygulanmaz.
(3) Diğer mevzuatta katılım bankalarına yapılan atıflar katılım finans kuramlarına yapılmış sayılır.
(4) 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu ve 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununda yer alan bankalara ilişkin hükümler katılım finans kuruluşlarım da kapsar.
Yürürlükten kaldırılan ve değiştirilen hükümler
MADDE 24- (1) 25/10/1984 tarihli ve 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 29 uncu maddesinin (4) numaralı fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve mevcut beşinci fikra buna göre teselsül ettirilmiştir.
“5. Katılım finans kuruluşlarının alım, satım ve kiralamaya dayalı olarak gerçekleştirdikleri finansman sağlama işlemlerine İlişkin olarak, söz konusu kuruluşların ilgili mal veya hizmetin atımında ödedikleri katma değer vergisi, bu mal veya hizmetin satışına ilişkin olarak düzenledikleri belgelerde açıklama şeklinde ayrıca gösterilir. Bu şekilde düzenlenen belgelerde gösterilen katma değer vergisi, mal veya hizmeti katılım finans kuruluşundan satın alan mükellefler tarafından indirim konusu yapılabilir.”
(2) 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 2, 3, 4, 48, 77, 79, 107, 169 uncu maddelerinde yer alan “katılım bankası” ibareleri “katılım finans kurumu” olarak değiştirilmiştir.
(3) 7/11/2013 tarihli ve 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 4 üncü maddesinin sekizinci fıkrasında yer alan “katılım bankalarını” ibaresi “katılım finans kurumlarını” olarak değiştirilmiştir.
(4) 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 1 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta şirketleri,” ibaresinden sonra gelmek üzere “katılım sigorta ve reasürans şirketleri” ibaresi eklenmiş, 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (p) bendinden sonra gelmek üzere aşağıdaki bentler eklenmiştir.
“r) Katılım Havuzu: Katılımcıların tazminat veya birikim ödemelerine ilişkin taleplerinin karşılanması maksadıyla ödedikleri katkı primleri ile oluşturulan ve katılım sigortacılığı modelleri ile işletilen risk ve menfaat paylaşımına dayalı fonu,
s) Katılım Reasüransı: Katılım havuzuna teminat sağlayan, katılım finans esas ve standartlarına göre faaliyet gösteren reasürans yöntemini,
ş) Katılım Reasürans Havuzu: Katılım havuzlarından alman paylar ve elde edilecek diğer gelirler ile yapılacak tazminat ödemeleri ile diğer giderlerin karşılanması amacıyla oluşturulan fonu,
t) Katılım Reasürans Şirketi: Katılım reasürans havuzunun tüm işlemlerini katılım sigortacılığı modellerinden biri ile yürüten şirketi,
u) Katılım Sigortacılığı: Katılımcıların kendileri ile diğer katılımcıların tazminat veya birikim ödemelerine ilişkin taleplerinin karşılanmasını teminen oluşturulan katılım havuzuna katkıda bulundukları, söz konusu havuzun bir katılım sigorta şirketi tarafından katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak yönetildiği, ortak risk paylaşımı ile dayanışma esaslarına dayanan sigorta yöntemini,”
ü) Katılım Sigorta Şirketi: Türkiye’de kurulmuş katılım sigorta şirketi ile yurt dışında kurulmuş katılım sigorta şirketinin Türkiye’deki teşkilâtını,”
(5) 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayıh Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanununun 39 uncu maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(4) Finansman sözleşmesi, ilgili finansman şirketinin katılım finans kuruluşu olarak faaliyet izni almış olması kaydıyla, katılım finans esas ve standartlarına uygun olarak, her türlü mal veya hizmetin bizatihi katılım finansman şirketi tarafından satın alınıp başka gerçek veya tüzel kişi müşterilere satılması şeklinde de yapılabilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulunun görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.”
(6) 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir.
“Katılım esaslı bireysel emeklilik faaliyetleri
EK MADDE 3 — Bu Kanuna tabi gerçek ve tüzel kişilerin katılım esaslı bireysel emeklilik faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar Katılım Finans Standartlan İhtisas Kurulunun görüşü alınarak Kurul tarafından belirlenir.”
(7) 22/12/1934 tarihli ve 2644 sayılı Tapu Kanununun 36 ncı maddesinin beşinci fıkrasında yer alan “çerçevesinde kredi olarak sayılan işlemler nedeniyle ya da alacaklarını tahsil amacıyla edindikleri taşınmazlarda” ibaresinden sonra gelmek üzere ‘ve finansman sağlamak amacıyla alım, satım, ortaklık veya kiralama yöntemiyle işlem yapan Katılım Finans Kanununda tanımlanmış merkezi Türkiye’de yer alan, tüzel kişiliğe sahip Katılım Finans Kuruluşları hakkında” ibaresi eklenmiştir.
(8) 24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir.
“EK MADDE 6 – 5684 sayılı Sigortacılık Kanununa göre faaliyet gösterecek olan kooperatifler için Kanunun 18 nci maddesi ile 55 inci maddesinin ikinci fıkrası uygulanmaz, 48 inci maddenin birinci fıkrasıyla tanınan oy hakkından İmtina edilmesi ile her türlü elektronik tebligat ve toplantı hususu ana sözleşmede belirtilir.”
(9) 14/1/1970 tarihli ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanununun 4 üncü, 40 mcı ve 43 üncü maddelerinde yer alan “özel finans kurumu” ibareleri “katılım finans kurumu” olarak değiştirilmiştir.
(10) 1211 sayılı Kanunun (V) numaralı Kısmının (II) numaralı Bölümünün başlığı “Katılım finans işlemleri” olarak değiştirilmiş ve mülga 50 nci maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
“Katılım finans yöntemleriyle finansman sağlanması
MADDE 50- Banka, alım, satım, ortaklık, kiralama, vekâlet gibi katılım finans esas ve standartlarına uygun yöntemlerle finansman kullandırabilir. Banka, bu kapsamda sağlanan finansman için Bankaca belirlenen nitelikteki değerleri katılım finans esas ve standartlarına uygun koşullarda teminat olarak kabul edebilir. Sağlanan finansmana ilişkin hususlar, en yüksek finansman sının ve finansman türlerine göre limitleri, para politikası ilkeleri göz önünde tutulmak suretiyle Bankaca belirlenir.”
(11) 1211 sayılı Kanunun mülga 51 inci maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir.
“Katılım finans yöntemleriyle fon kabulü ve diğer maddelerde sayılan işlemlerin yapılması
MADDE 51- Banka, cari hesap veya katılma hesabı açarak fon kabul edebilir. Bu Kanunun 40, 45, 52 ve 53 üncü maddelerinde düzenlenen kredi, zorunlu karşılık, reeskont, avans, açık piyasa işlemlerini ve altın ve döviz ile ilgili işlemleri katılım finans esas ve standartlarına uygun yöntemlerle yapabilir. Bu işlemlerde kabul edilen katılım fonlan cari hesap veya katılma hesaplarında takip edilir ve bu hesaplar katılım finans esas ve standartlarına uygun şekilde işletilir.”
(12) 1211 sayılı Kanunun 52 nci maddesinin ikinci fıkrasının üçüncü cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.
(13) 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 2 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
(14) Aksi belirtilmediği takdirde sigorta şirketi ve reasürans şirketi tanımları, sırasıyla sigorta katılım şirketini ve katılım reasürans şirketini de ifade eder.”
Geçiş hükümleri ve süreci
GEÇİCİ MADDE 1- (1) Bu Kanuna dayalı olarak çıkarılacak düzenlemeler, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren bir yıllık süre içerisinde hazırlanarak yürürlüğe konulur.
(2) Bu Kanun kapsamına giren kuruluşlar, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde bu Kanun hükümlerine uyum sağlamak zorundadırlar.
(3) İlgili kanunları çerçevesinde meslek örgütlerine üye olan katılım finans kuruluşları, Birliğin faaliyetlerine başladığı tarihten itibaren bir ay içinde Birliğe üye olmak zorundadır.
(4) Kurul, Kurul Başkanının atanması İle birlikte faaliyetlerine başlar.
(5) Bu maddede belirtilen süreleri bir katma kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.
Yürürlük
MADDE 25- (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 26- (1) Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.
KANUN TEKLİFİ BİLGİLERİ
| Kanun Teklifinin Metni | |
| Dönemi ve Yasama Yılı | 27 / 6 |
| Esas Numarası | 2 / 5022 |
| Başkanlığa Geliş Tarihi | 31/03/2023 |
| Teklifin Başlığı | Katılım Finans Kanunu Teklifi |
| Teklifin Özeti | Teklif ile; bütüncül bir yaklaşım temelinde katılım finans piyasalarına uyum sağlanması ve buna ilişkin hükümlerin belirlenmesi ve bu amaçla Katılım Finans Standartları İhtisas Kurulunun kurulması ve görevlerinin belirlenmesi; bu alanda faaliyet gösterecek kurumların ilgili standartlara uyumlarının belirlenebilmesi amacıyla Katılım Finans Derecelendirme Sisteminin hayata geçirilmesi; katılım finans esaslarına göre faaliyette bulanabilen kuruluşların üye olabileceği Katılım Finans Kuruluşları Birliği’nin kurulması; katılım finans kuruluşları aracılığıyla yapılan işlemlerde mülkiyetin ilgili katılım kuruluşuna geçirilmesi ve bu işlemlerden dolayı da bir masraf doğmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. |
| Son Durumu | KOMİSYONDA |
| Teklifin Sonucu |
KANUN TEKLİFİ KOMİSYON BİLGİLERİ
| Komisyon Tipi | Adı | Giriş Tarihi | Çıkış Tarihi | Yapılan İşlem | Karar Tarihi |
| Esas Komisyon | PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU | 03/04/2023 | Komisyonda | ||
| Tali Komisyon | ADALET KOMİSYONU | 03/04/2023 | Komisyonda | ||
| Tali Komisyon | SANAYİ, TİCARET, ENERJİ, TABİİ KAYNAKLAR, BİLGİ VE TEKNOLOJİ KOMİSYONU | 03/04/2023 | Komisyonda |
KANUN TEKLİFİ İMZA SAHİPLERİ
| Adı ve Soyadı | Partisi | Seçim Çevresi | |
| Cemal ÖZTÜRK | ADALET VE KALKINMA PARTİSİ | Giresun | İlk İmza Sahibi |
| Ahmet Berat ÇONKAR | ADALET VE KALKINMA PARTİSİ | İstanbul | İlk İmza Sahibi |
| Abdullah Nejat KOÇER | ADALET VE KALKINMA PARTİSİ | Gaziantep | |
| Ekrem ÇELEBİ | ADALET VE KALKINMA PARTİSİ | Ağrı | |
| Muhammet Müfit AYDIN | ADALET VE KALKINMA PARTİSİ | Bursa |
