Katılım Endeksi, katılım esaslarına göre yatırım kararlarını veren bireysel yatırımcıların katılım esaslarına uygun faaliyet gösteren şirketler arasından işlem yapabilmesi için Borsa İstanbul tarafından oluşturulmuş endekstir.
Katılım finans ilkelerine göre yatırım kararlarını veren bireysel ve kurumsal yatırımcıların söz konusu ilkelere uygun faaliyet gösteren şirketler arasından seçim yapabilmesi, şirketlerin bu alandaki farkındalıklarının artması ve katılım finans sektöründeki fonlama imkanlarından daha fazla yararlanabilmeleri amacıyla Borsa İstanbul tarafından katılım endeksleri oluşturulmuştur.
Katılım Endeksinin Temel Amacı Nedir?
Katılım endeksi oluşturulmasının temel amaçları şunlardır:
- Yatırım yapmak isteyen kişi ya da kurumlara katılım esasına uygun bir şekilde faaliyet gösteren şirketler arasından seçim yapma özgürlüğü sunmak.
- Şirketlerin katılım esaslarına yönelik farkındalıklarının artmasını sağlamak.
- Katılım finans sektörüne katılımı teşvik etmek.
- Şirketlerin bu sektördeki fonlama imkanlarından daha fazla yararlanabilmeleri sağlamak.
Katılım endekslerinin oluşturulması ve katılım endeksinde yer alacak şirketlerin İslamî kıstaslar gözetilerek belirlemesi çalışması, Borsa İstanbul ile Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) bünyesinde yer alan Danışma Kurulu arasındaki işbirliğine dayanır. Buna göre Katılım Endeksi’nde yer alacak şirketler seçilirken, Danışma Kurulu tarafından hazırlanan “Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standardı” ile “Katılım Finans İlkelerine Uygun Faaliyet Gösteren Şirketlerin Belirlenmesinde Esas Alınacak Rehber” isimli iki farklı doküman esas alınmaktadır.
Katılım endeksi hisselerinin tümü, Yıldız Pazar, Ana Pazar veya Alt Pazar hisseleri içerisinden seçilir ve diğer endeksler katılım endeksi hissesi seçiminde kapsam dışındadır.
Katılım Endeksi Türleri Nelerdir?
Katılım endeksleri;
- BIST Katılım Tüm,
- BIST Katılım 100,
- BIST Katılım 50,
- BIST Katılım 30 ve
- BIST Sürdürülebilirlik Katılım endeksi olarak düzenlenmiştir.
Katılım endeksleri için Mayıs-Eylül ve Ekim-Nisan olmak üzere 2 endeks dönemi vardır. Her 6 ayda bir endeks içeriğindeki hisse senetleri değerlemeye tabi tutulmaktadır.
Ayrıca BIST Katılım 30 Endeksi kapsamında yer alan paylardan BIST Katılım 30 Eşit Ağırlıklı Getiri Endeksi hesaplanmaktadır.
Endekslere ilişkin diğer detaylara BIST Piyasa Değeri Ağırlıklı Pay Endeksleri Temel Kuralları‘ndan ve BIST Piyasa Değeri Ağırlıklı Olmayan Pay Endeksleri Temel Kuralları‘ndan erişilebilmektedir.
Danışma Kurulu
Şirketlerin Standart’a uygunluğu değerlendirilirken Standart ve Rehber dikkate alınarak oluşturulan “Katılım Finans İlkeleri Bilgi Formu”nda (Bilgi Formu) yer alan sorulara verdikleri yanıtlar esas alınır. Yeni işlem görmeye başlayan şirketlerin Bilgi Formunda yer alan sorulara verdikleri yanıtlar halka arz izahnamesinde yayımlanmaktadır. İşlem gören şirketler ise söz konusu bilgileri periyodik olarak Kamuyu Aydınlatma Platormu’nda (KAP) açıklamaktadır.
Şirketler Bilgi Formunda verdikleri yanıtların güncelliğini sağlamakla sorumludur. Bu kapsamda işlem görmeye başladıkları tarihten sonra Bilgi Formunda yer alan verilerde güncelleme olması veya yeni mali döneme ait finansal tabloların KAP’ta açıklanması halinde Bilgi Formunu da güncellemeleri beklenmektedir. Şirketlerin Bilgi Formlarını doldururken Standart ve Rehber’i dikkate alması gerekmektedir.
Bilgi Formunda Standart ve Rehber’de açıkça belirtilmeyen konulara yönelik şirketler, yatırımcılar veya ilgili diğer taraflardan gelen sorular Danışma Kuruluna yönlendirilir. Danışma Kurulunun verdiği yanıtlar esas alınarak değerlendirme yapılır.
Endekslerin Kapsamının Belirlenmesi
Dönemsel endeks değerlemelerinde, endekslerin kapsamı belirlenirken şirketlerin Bilgi Formlarında ilgili mali döneme göre verdikleri yanıtlar göz önüne alınarak sırasıyla aşağıdaki aşamalar izlenmektedir:
1) İlk aşamada, Endeks Dönemi başlangıcı itibarıyla Yıldız Pazar, Ana Pazar veya Alt Pazar’da yer almayan şirket payları kapsam dışı bırakılır.
2) İkinci aşamada, şirket paylarında veya intifa senetlerinde kar veya tasfiye payı imtiyazı olarak maddi açıdan ve doğrudan diğer pay sahipleri aleyhine olan imtiyazları bulunan şirket payları kapsam dışı bırakılır.
3) Üçüncü aşamada, şirket esas sözleşmesinde Standart madde 1.1’de sayılan faaliyetlerin yazılı olduğu şirket payları kapsam dışı bırakılır. Standart madde 1.1’de sayılan faaliyetler şunlardır:
a) Alkollü içki üretim ve ticareti,
b) Tıbbi gayeler dışında uyuşturucu maddelerin üretim ve ticareti,
c) Kumar ve kumar hükmündeki faaliyetler,
d) Domuz ve mamullerinin üretim ve ticareti,
e) Faizli finans işlemleri,
f) Para ve/veya para hükmündeki varlıklar arasında yapılan vadeli işlemler,
g) Ahlaka ve İslami değerlere aykırı yayıncılık,
h) İslami değerlerle bağdaşmayan eğlence, otelcilik vb. faaliyetler,
i) Çevreye ve canlılara büyük zararı olan faaliyetler,
j) İnsan fıtratını değiştirmeye yönelik biyolojik/genetik faaliyetler,
k) Sağlığa zararlı tütün ürünleri üretim ve ticareti.
4) Dördüncü aşamada ise, şirketlerin;
a) Standart madde 1.1’de belirtilen faaliyetlerden elde edilen gelirlerin toplam gelirler içindeki payının %5’i,
b) Finansal tablosunda yer alan faizli varlıkların, ortalama piyasa değeri veya toplam varlıklardan büyük olana oranının %33’ü, (Değerleme Dönemi sonu itibarıyla 20 günden az işlem gören şirketlere ilişkin oran hesaplanırken toplam varlıklar kullanılır.)
c) Finansal tablosunda yer alan faizli borçların ortalama piyasa değeri veya toplam varlıklardan büyük olana oranının %33’ü, (Değerleme Dönemi sonu itibarıyla 20 günden az işlem gören şirketlere ilişkin oran hesaplanırken toplam varlıklar kullanılır.)
aşıp aşmadığına bakılır. Belirtilen oranları aşan şirket payları kapsam dışı bırakılır.
Şirketlerin, Bilgi Formlarında yer alan mali döneme ilişkin sorulara bağımsız veya sınırlı denetimden geçmiş en güncel yıllık veya 6 aylık finansal tablolarını esas alarak cevap vermeleri gerekmektedir. Bilgi Formlarına giriş yapmayan veya eksik giriş yapan şirketler ihtiyatlı yaklaşımla söz konusu kriterleri sağlamadığı varsayılarak kapsam dışı bırakılır. Esas sözleşmesinde Standart’a uygun faaliyet göstereceğini açıkça beyan eden şirketler ise endeks kapsamına uygun bir pazarda işlem görmeleri halinde ilave bir kritere bakılmadan endeks kapsamına dahil edilir. Halka arz izahnamesinde endeks seçim kriterlerini sağladığı belirtilen şirket payları işlem görmeye başladıkları tarihte endeks kapsamına dahil edilir.
İlgili Linkler
BIST Piyasa Değeri Ağırlıklı Pay Endeksleri Temel Kuralları için tıklayınız.
BIST Piyasa Değeri Ağırlıklı Olmayan Pay Endeksleri Temel Kuralları için tıklayınız.
Pay Senedi İhracı ve Alım-Satımı Standardı için tıklayınız.
