Asgari ücret maratonu cuma günü başlıyor

Doğrudan yaklaşık 7 milyon çalışanı, dolaylı olarak ise toplumun genelini ilgilendiren yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında Asgari Ücret Tespit Komisyonu ilk toplantısını cuma günü yapacak.

İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun yeni asgari ücret rakamını belirleme çalışmalarında süreç başladı.

TRT Haber’in haberine göre, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, komisyonda işçi kesimini temsil eden TÜRK-İŞ ile işveren kesimini temsil eden Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonunu (TİSK) 12 Aralık saat 14.00’te toplantıya davet etti.

Bakanlığın ev sahipliğinde yapılacak toplantının, komisyonun yeni üye yapısıyla düzenlenmesi bekleniyor.

Mevcut asgari ücret net 22 bin 104 lira

Asgari ücret, halen bir işçi için aylık brüt 26 bin 5 lira 50 kuruş, kesintiler düştüğünde net 22 bin 104 lira 67 kuruş olarak uygulanıyor.

Asgari ücretin işverene toplam maliyeti, bir işçi için 30 bin 621 lira 48 kuruş. Bunun 26 bin 5 lira 50 kuruşunu brüt asgari ücret, 4 bin 95 lira 87 kuruşunu sosyal güvenlik primi, 520 lira 11 kuruşunu işveren işsizlik sigorta fonu oluşturuyor.

Milyonlarca ücretli çalışanın merakla beklediği asgari ücrette kritik toplantı bu haftanın son iş gününde yapılacak.

8,8 milyon çalışanı doğrudan, 16 milyonu aşkın çalışanı da dolaylı olarak ilgilendiren ücretin belirlenmesi için ilk adım cuma günü atılacak. Ancak komisyonun yapısının değişmesi gerektiğini ve yapısı değişmediği sürece toplantıya katılmayacağını bir yıl önce açıklayan en büyük işçi konfederasyonu Türk-İş’in toplantıya katılması beklenmezken, ücretin belirlenmesinde nasıl bir yol izleneceği merak ediliyor.

Asgari ücret, evrensel kabul görmüş işçi haklarından ve temel sosyal insan haklarından biri olarak kabul ediliyor. 19. yüzyılın sonlarında uygulama örnekleri görülmeye başlanan asgari ücret, 20. yüzyılda uluslararası sözleşmelerle güvence altına alındı.

Asgari ücret uygulaması, işçi ücretlerinin serbest piyasada herhangi bir ticari malın fiyatı gibi belirlenmesine karşı geliştirilmiş kamusal bir önlem. Bu uygulama, kamusal düzenlemelerle ücretlerin en alt düzeyinin saptanması, böylece işçilerin ve ailelerinin yoksulluğa karşı korunması anlamına geliyor.

Yaklaşık 130 yıllık bir geçmişe sahip asgari ücret uygulamasını ilk kez 1894 yılında Yeni Zelanda gerçekleştirdi. Asgari ücret 45 ürünün fiyatı esas alınarak belirleniyordu. Türkiye 1936 yılında uygulamaya başlarken, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra yeni bağımsızlığını kazanan Hindistan ve Pakistan gibi ülkeler de asgari ücret uygulamasını başlattı. Ulusal düzeyde kapsayıcı asgari ücret uygulamaları ilk olarak 1960 yılında Hollanda, 1970 yılında Fransa ve 1980 yılında İspanya’da ortaya çıkıyor.

Asgari ücret nasıl belirleniyor?

ILO verilerine göre 186 ILO üyesi ülkenin yüzde 90’ında yasalar veya toplu iş sözleşmeleriyle uygulanan bir asgari ücret sistemi söz konusu.

Örneğin, Almanya’da işverenlerden üç, sendikalardan üç ve bağımsız bir başkandan oluşan bir Asgari Ücret Komisyonu tarafından belirleniyor. Komisyonun önerisi federal hükümet tarafından onaylanarak yasalaşıyor. Komisyonda oyların eşitliği hâlinde bağımsız başkanın oyu belirleyici ve başkan taraflarca mutabakatla seçiliyor.

Fransa’da 1950 yılından bu yana ulusal asgari ücret uygulanıyor. Fransa’da “çifte artış” mekanizması var: Birincisi, tüketici fiyat endeksine (TÜFE) dayalı otomatik endeksleme; ikincisi ise hükümetin inisiyatifiyle yapılan ek artış (coup de pouce). Asgari ücret, geçmiş TÜFE’ye endeksleniyor.

Türkiye’de asgari ücret

1974 yılında Bülent Ecevit’in Başbakanlığındaki Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Millî Selamet Partisi (MSP) Koalisyon Hükûmeti döneminde bölgesel asgari ücret uygulamasından vazgeçilerek ulusal ölçekli tek bir asgari ücret tespit ediliyor.

Türkiye’de de dünyadaki yaygın uygulama gibi yasal olarak belirlenen asgari ücret sistemi söz konusu; dahası asgari ücret anayasal bir hak.

Anayasa’nın “Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler” başlıklı üçüncü bölümünde yer alan “Ücrette adalet sağlanması” başlıklı 55. maddede asgari ücret anayasal güvenceye kavuşturulmuş durumda.